راه‌های پیشگیری از پوسیدگی و خرابی دندان: پوسیدگی دندان یک بیماری شایع مرتبط با رژیم غذایی است که منجر به از بین رفتن مواد معدنی دندان‌های بزرگسال و شیری می‌شود. پوسیدگی در مراحل اولیه ممکن است به صورت یک لکه سفید یا تیره روی دندان ظاهر شود، اما با از بین رفتن مواد معدنی بیشتر، ممکن است به شکل حفره ظاهر شود. از دست دادن بیشتر مواد معدنی منجر به رفتن پوسیدگی به مرکز دندان (پالپ) می‌شود که به دندان درد منتهی خواهد شد.
جهت مطالعه کامل ایمپلنت دندان کلیک کنید.
نحوه ایجاد پوسیدگی دندان
بسیاری از باکتریهای در دهان روی دندان‌ها و در پلاک‌های دندانی زندگی می‌کنند (مواد غذایی که در اطراف دندان‌ها جمع می‌شوند). این باکتری‌ها از قند‌‌‌‌‌‌‌های موجود در غذایی که می خورید به عنوان انرژی مورد نیاز برای زندگی استفاده می‌کنند.
وقتی قند را به انرژی تبدیل می‌کنید، باکتریهای دهان شما اسید را به عنوان یک ماده زائد تولید می‌کنند. این اسید کریستال‌های دندان را حل می‌کند و باعث از بین رفتن مواد معدنی می‌شود که می‌تواند منجر به علائم پوسیدگی دندان مانند لکه‌های سفید و پوسیدگی شود.
بزاق از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. به عبارت دیگر بزاق قند را از دهان شما خارج کرده و وارد معده می‌کند و مانع ایجاد آسیب توسط اسید می‌شود، همچنین بزاق با باکتری‌ها مبارزه می‌کند و می‌تواند مراحل اولیه پوسیدگی دندان را ترمیم کند. اگر میزان اسید حاصل از باکتریهای روی دندان‌های شما نسبت به اثر محافظتی بزاق بیشتر باشد، پوسیدگی دندان رخ می‌دهد.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
از پوسیدگی دندان می‌توان با موارد زیر جلوگیری کرد:
مصرف یک رژیم غذایی سالم و متعادل
- برای جلوگیری از پوسیدگی دندان دفعات مصرف غذا‌‌‌‌‌‌‌های شیرین یا نوشیدنی‌های شیرین را کاهش دهید و سعی کنید به چای یا قهوه خود شکر اضافه نکنید.
- بین وعده‌های غذایی از میان وعده‌های شیرین پرهیز کنید. اگر می خواهید چیزی شیرین بخورید، سعی کنید آن را در وعده‌های غذایی میل کنید
- آب را به جای نوشابه یا آبمیوه بنوشید.
- مراقب میزان مصرف قند در غلات و سایر محصولات بسته بندی شده باشید.
مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز
بهداشت دهان و دندان باعث کاهش باکتریهای مضر می‌شود. به یاد داشته باشید که مسواک زدن به تنهایی نمی‌تواند تمام باکتری ها، قند و اسیدی که بین دندان‌های شما جمع شده است را از بین ببرد.
فلوراید از دندان‌ها در برابر اسید محافظت می‌کند. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آب آشامیدنی حاوی فلوراید ندارد، با دندانپزشک خود در مورد بهترین محصولات مراقبت از دهان صحبت کنید.
جویدن آدامس بدون قند بعد از غذا برای افزایش جریان بزاق
بزاق برای محافظت از دندان در برابر پوسیدگی بسیار مهم است. در نتیجه کاهش جریان بزاق (خشکی دهان) می‌تواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
دلایل خشکی دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها: برخی از داروها می‌توانند بر غدد بزاقی شما تأثیر بگذارند و میزان بزاق تولیدی آنها را کاهش دهند و منجر به خشکی دهان شوند.
- کم آبی: کار در محیط خشک و ننوشیدن آب به اندازه کافی می‌تواند منجر به کاهش تولید بزاق شود. مصرف زیاد کافئین موجود در قهوه، چای، شکلات و نوشیدنی‌های کولا می‌تواند سطح مایعات را در بدن و همچنین بزاق را کاهش دهد. بنابراین به خوبی هیدراته بمانید زیرا این امر میزان ترشح بزاق شما را بهبود می بخشد. به یاد داشته باشید که کم آبی می‌تواند میزان تولید بزاق شما را کاهش دهد، بنابراین روزانه 6 تا 8 لیوان مایعات بنوشید.
- شرایطی که غدد بزاق را تحت تأثیر قرار می‌دهند: به عنوان مثال سندرم شوگرن.
- درمان‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشکی: برخی از درمان‌‌‌‌‌‌‌‌های پزشکی مانند رادیوتراپی، شیمی‌درمانی یا جراحی سر و گردن می‌توانند به طور دائم جریان بزاق را کاهش دهند. اگر دائماً خشکی دهان دارید، برای یافتن علت آن با دندانپزشک یا پزشک خود مشورت کنید.
نشانه‌های پوسیدگی‌ها چیست؟
پوسیدگی دندان در سطح خارجی مینای دندان معمولاً باعث درد یا علائم نمی‌شود. زمانی که پوسیدگی از مینای دندان به عاج و پالپ می رسد، احتمال بیشتری دارد که علائم زیر را تجربه کنید.
علائم پوسیدگی عبارتند از:
- بوی بد دهان یا طعم بد در دهان
- خونریزی لثه یا سایر علائم بیماری لثه
- تورم صورت
- دندان درد یا درد دهان
- حساسیت دندان به غذاها یا نوشیدنی‌های سرد یا گرم
مراحل پوسیدگی دندان
پوسیدگی‌ها می‌توانند تمام لایه‌های دندان شما را تحت تاثیر قرار دهند.
پنج مرحله اصلی پوسیدگی دندان وجود دارد:
- دمینرالیزاسیون: در مرحله اول، ممکن است متوجه لکه‌های کوچک، سفید و گچی روی دندان خود شوید که به دلیل تجزیه مواد معدنی در مینای دندان است.
- پوسیدگی مینا: در صورت عدم درمان، پوسیدگی دندان پیشرفت می‌کند و به شکستن مینای دندان ادامه می‌دهد. در این مرحله، پوسیدگی‌ها (سوراخ ها) ممکن است قابل توجه شوند و لکه‌های سفید ممکن است به رنگ قهوه ای روشن تبدیل شوند.
- پوسیدگی عاج: عاج لایه‌ای است که درست زیر مینای دندان قرار دارد و بسیار نرمتر از مینای دندان است. بنابراین، هنگامی که پلاک‌ها و باکتری‌ها به این لایه می رسند، پوسیدگی‌ها سریعتر تشکیل می‌شوند. در این مرحله ممکن است متوجه حساسیت دندان شوید. لکه‌های روی دندان شما نیز ممکن است به قهوه ای تیره تبدیل شوند.
- آسیب به پالپ: پالپ دندان داخلی‌ترین لایه دندان و حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است که مواد مغذی را حمل می‌کند و دندان شما را زنده نگه می دارد. هنگامی که پوسیدگی‌ها به پالپ می رسند، ممکن است احساس درد کنید. همچنین ممکن است متوجه قرمزی و تورم در لثه‌های اطراف دندان خود شوید. لکه‌های روی دندان شما ممکن است قهوه ای تیره یا سیاه شود.
- آبسه دندان: در صورت عدم درمان، پوسیدگی عمیق می‌تواند باعث عفونت شود که منجر به ایجاد یک پاکت چرک در نوک ریشه دندان (آبسه پری آپیکال) خواهد شد. علائم ممکن است شامل دردی باشد که به فک یا صورت سرایت می‌کند. همچنین ممکن است دچار تورم صورت و تورم غدد لنفاوی در گردن خود شوید. در این مرحله، آبسه دندان می‌تواند به بافت‌های اطراف و سایر نواحی بدن گسترش یابد. در موارد نادر، عفونت حتی می‌تواند به مغز یا جریان خون سرایت کند (سپسیس).
چه چیزی باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود؟
عوامل زیادی در ایجاد پوسیدگی‌ها نقش دارند. اما به طور کلی باکتریهای موجود در دهان شما از غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و نشاسته ای (میوه، آب نبات، نان، غلات، نوشابه‌های گازدار، آبمیوه و شیر) تغذیه می‌کنند. باکتری‌ها این کربوهیدرات‌ها را به اسید تبدیل می‌کنند. باکتری ها، اسید، غذا و بزاق با هم مخلوط می‌شوند تا پلاک دندانی را تشکیل دهند. این ماده چسبنده دندان‌های شما را می پوشاند. مسواک نزدن و نخ دندان کشیدن نامناسب، اسید‌‌‌‌‌‌‌های موجود در پلاک مینای دندان را حل می‌کنند و پوسیدگی‌ها یا سوراخ هایی در سطح مینا ایجاد می‌کنند.
عوامل خطر برای پوسیدگی دندان چیست؟
عوامل خاصی خطر ابتلا به پوسیدگی را افزایش می‌دهند، از جمله:
- برخی از شرایط (مانند سندرم شوگرن)، یا داروها (مانند دارو‌‌‌‌‌‌‌های ضد افسردگی) می‌توانند احتمال ابتلا به خشکی دهان را افزایش دهند
- مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های قندی، نشاسته ای و میان وعده بین وعده‌های غذایی
- سابقه خانوادگی پوسیدگی دندان
- تحلیل لثه
- پرتودرمانی قبلی برای درمان سرطان سر و گردن
چگونه پوسیدگی دندان تشخیص داده می‌شود؟
معاینات دندانپزشکی دو بار در سال بهترین راه برای تشخیص زودهنگام پوسیدگی ها، قبل از بدتر شدن یا بزرگتر شدن آن است. دندانپزشک از تعدادی ابزار برای معاینه دندان‌های شما استفاده می‌کند. دندانپزشک شما همچنین ممکن است عکس اشعه ایکس دندان بگیرد. این تصاویر پوسیدگی‌های غیر قابل مشاهده را نشان می‌دهد.
درمان پوسیدگی دندان
پوسیدگی زودرس دندان قابل برگشت است، چراکه همانطور که اشاره شد بزاق می‌تواند مواد معدنی را روی سطح دندان برگرداند و همچنین بهبود در رژیم غذایی و بهداشت دهان و دندان می‌تواند مانع از بروز پوسیدگی دندان شود.
دندانپزشک شما می‌تواند نواحی اولیه پوسیدگی دندان را با فلوراید یا سایر محصولات درمان کند تا روند پوسیدگی را کاهش دهد. بنابراین مراجعه منظم به دندانپزشک (هر 6 تا 12 ماه یکبار) مهم است تا بتوان پوسیدگی را در این مرحله اولیه شناسایی و از پرکردگی جلوگیری کرد.
اشعه ایکس نیز برای تشخیص پوسیدگی ضروری است، زیرا می‌تواند در مناطقی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست تصاویر دقیقی را ارائه دهد..
هنگامی که پوسیدگی دندان بدتر می‌شود، ممکن است حفره ایجاد شده و نیاز به پر کردن داشته باشید. دندانپزشک شما قسمت آسیب دیده دندان را برمی دارد و دندان را با مواد پرکننده ترمیم می‌کند. انجام این کار در اسرع وقت بسیار مهم است، زیرا هر چه پوسیدگی دیرتر درمان شود، بیشتر به داخل دندان گسترش می یابد. تشخیص و درمان به موقع به حفظ استحکام دندان کمک می‌کند و از آسیب رساندن باکتری به مرکز آن جلوگیری می‌کند.
با بدتر شدن پوسیدگی، افراد اغلب نسبت به غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، سرد یا گرم حساسیت نشان می‌دهند. اگر این نوع ناراحتی را احساس کردید، در اسرع وقت با دندانپزشک خود صحبت کنید تا پوسیدگی را درمان کنید.
اگر دندان شما درد می‌کند، ممکن است پوسیدگی به مرکز دندان و عصب داخل آن رسیده باشد. هنگامی که این اتفاق می افتد، نیاز به درمان ریشه برای نگه داشتن دندان خواهید داشت.
دندانپزشک می‌تواند به شما توصیه کند که چگونه از بروز مجدد پوسیدگی دندان جلوگیری کنید. فقط پر کردن یک سوراخ مانع از ایجاد پوسیدگی دندان در نواحی دیگر دهان یا اطراف پرکردگی جدید نمی‌شود. بنابراین، اگر دندانپزشک شما پوسیدگی دندان را پیدا کرده است، روی کارهایی تمرکز کنید که می‌توانید برای جلوگیری از پوسیدگی بیشتر در آینده انجام دهید.
روش‌های درمان پوسیدگی دندان
درمان پوسیدگی دندان به شدت بیماری شما بستگی دارد.
درمان پوسیدگی شامل موارد زیر است:
- فلوراید درمانی
- پر کردن دندان
- درمان کانال ریشه
- کشیدن دندان
فلوراید درمانی
در مراحل اولیه پوسیدگی دندان، درمان با فلوراید می‌تواند مینای آسیب دیده را ترمیم کند( فرآیندی به نام معدنی سازی مجدد.) این فرآیند می‌تواند علائم اولیه پوسیدگی‌ها را کاهش دهد. بنابراین ممکن است به خمیر دندان و دهانشویه نسخه ای و همچنین فلوراید درمانی در مطب دندانپزشکی نیاز داشته باشید.
پرکردن دندان
هنگامی که سوراخی در دندان شما ایجاد می‌شود، دندانپزشک بافت پوسیده را سوراخ کرده و حفره را پر می‌کند. پر کرننده دندان از رزین کامپوزیت (ماده ای همرنگ دندان)، آمالگام نقره یا طلا تشکیل شده است.
درمان کانال ریشه
درمان ریشه دندان درد ناشی از پوسیدگی پیشرفته دندان را تسکین می‌دهد. اندودنتیست‌ها (متخصصانی که مسائلی را که ریشه دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد درمان می‌کنند) معمولاً این روش را انجام می‌دهند. در طول درمان ریشه دندان، متخصص اندودنتیست پالپ دندان را برمی دارد، سپس کانال‌ها و محفظه پالپ را با گوتاپرکا (ماده پرکننده مخصوص) پر می‌کند. در برخی موارد، ممکن است برای تقویت دندان آسیب دیده به روکش دندان نیز نیاز داشته باشید.
کشیدن دندان
اگر درمان ریشه امکان پذیر نباشد، پزشک ممکن است کشیدن دندان را توصیه کند. ممکن است برای جایگزینی دندان دائمی کشیده شده به پل دندانی یا ایمپلنت دندان نیاز داشته باشید. دندانپزشک شما می‌تواند گزینه‌های خاص شما را به شما پیشنهاد دهد.
چگونه می‌توان از پوسیدگی جلوگیری کرد؟
بهداشت دهان و دندان مناسب، از جمله مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن، می‌تواند پلاک، اسیدها و باکتریهای ایجاد کننده پوسیدگی را از بین ببرد. مراقبت خوب از دندان و لثه شامل موارد زیر است:
- حداقل دو بار در روز و ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را با یک مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین و نشاسته‌ای
- نخ دندان کشیدن روزانه برای از بین بردن مواد غذایی و پلاک گیر کرده بین دندان‌ها
- معاینه دندان حداقل دو بار در سال. (اگر مستعد پوسیدگی دندان، بیماری لثه یا سایر مشکلات بهداشت دهان و دندان هستید، ممکن است به ویزیت‌های مکرر نیاز داشته باشید.)
- سیلانت‌های دندانی برای محافظت از سطوح بالای جویدن دندان‌های شما
آیا پوسیدگی دندان مسری است؟
شما نمی‌توانید یک پوسیدگی را منتقل کنید، اما باکتری‌هایی که باعث ایجاد پوسیدگی می‌شوند می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. به نوبه خود، هر گونه باکتری که از شخص دیگری دریافت می کنید (مثلاً از بوسیدن) می‌تواند به مرور زمان منجر به پوسیدگی دندان و سایر مشکلات سلامت دهان شود.
اگر پوسیدگی درمان نشود یه اتفاقی رخ خواهد داد؟
هنگامی که پوسیدگی دندان برای مدت طولانی درمان نشود، می‌توانید بخش زیادی از دندان را از دست بدهید و نیاز به کشیدن داشته باشید. پوسیدگی پیشرفته دندان می‌تواند منجر به عفونت شدید در داخل دندان و زیر لثه (آبسه دندان) شود. این عفونت می‌تواند در سراسر بدن شما پخش شود. به ندرت، عفونت ناشی از آبسه دندان می‌تواند کشنده باشد.
چشم انداز افراد مبتلا به پوسیدگی چیست؟
اکثر افراد مبتلا به پوسیدگی هیچ مشکل طولانی مدتی را تجربه نمی‌کنند. از آنجایی که پوسیدگی‌ها به کندی ایجاد می‌شوند، انجام معاینات منظم دندانپزشکی مهم است. فلوراید تراپی می‌تواند پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه آن متوقف کند. هنگامی که پوسیدگی دندان به سمت ریشه پیش رفت، خطر از دست دادن دندان یا ایجاد یک آبسه دردناک (عفونت) وجود دارد.
چه زمانی باید با دندانپزشک مراجعه کرد؟
اگر موارد زیر را تجربه می‌کنید باید با دندانپزشک وقت ملاقات بگذارید:
- خونریزی لثه
- مشکل در جویدن
- علائم عفونت
- تورم صورت
- دندان درد یا درد دهان
- لکه‌های قهوه ای یا سیاه روی دندان
لکه های دندانی پوسیدگی به شمار می‌آیند؟
پوسیدگی‌ها و لکه‌ها هر دو باعث تغییر رنگ دندان می‌شوند، بنابراین به راحتی می‌توان این دو را با هم اشتباه گرفت. به طور کلی، پوسیدگی‌ها در مقایسه با لکه‌ها تیره تر هستند. علاوه بر این، لکه‌ها روی چندین دندان تأثیر می گذارند. اما اگر یک نقطه کوچک روی یک دندان دیدید، به احتمال زیاد آن یک پوسیدگی است. اگر فکر می کنید پوسیدگی دارید، فوراً با دندانپزشک تماس بگیرید.
پوسیدگی چه حسی دارد؟
میزان درد ناشی از پوسیدگی بستگی به شدت پوسیدگی دندان دارد. به عنوان مثال، اگر یک پوسیدگی بسیار کوچک دارید که فقط روی مینای دندان شما تأثیر می گذارد، آن را احساس نخواهید کرد. اما زمانی که پوسیدگی به لایه‌های داخلی دندان می‌رسد، درد یا حساسیت به گرما، سرما یا شیرینی‌ها را تجربه می‌کنید. (حساسیت دندان همیشه به این معنی نیست که شما پوسیدگی دارید. اما بهتر است آن را بررسی کنید.)
اگر برای مدت طولانی پوسیدگی داشته باشید چه اتفاقی می افتد؟
پوسیدگی‌های دندان کوچک به مرور زمان به پوسیدگی‌های بزرگ تبدیل می‌شوند. همانطور که پوسیدگی بدتر می‌شود، لایه‌های عمیق تر دندان شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد که می‌تواند منجر به درد، عفونت و در نهایت از دست دادن دندان شود. درمان زودهنگام برای سلامت طولانی مدت دهان ضروری است.
آیا پوسیدگی به خودی خود بهبود می یابد؟
بله، در مراحل اولیه، ممکن است پوسیدگی‌ها درمان شوند، چراکه مینای دندان می‌تواند خود را ترمیم کند. اگر یک پوسیدگی بسیار کوچک است و هنوز به مینای دندان شما گسترش نیافته است، ممکن است بتوانید پوسیدگی دندان خود را با فلوراید درمانی و بهداشت دهان و دندان بهبود بخشید. با این حال، به خاطر داشته باشید – اگر پوسیدگی به عاج دندان گسترش یابد، برای رفع آن نیاز به پر کردن، روکش یا سایر ترمیم‌های دندانی دارید.
اگر پوسیدگی دندان درد دارد؟
اگر یک پوسیدگی دردناک است، به این معنی است که پوسیدگی به لایه‌های عمیق تر دندان شما گسترش یافته است. در این مرحله برای ترمیم پوسیدگی به دندانپزشک نیاز دارید. زمانی که به سرعت درمان شود، دندانپزشک ممکن است بتواند مانع از کشیدن دندان شود.
اکثر دندانپزشکان ترجیح می‌دهند دندان‌های طبیعی شما را حفظ کنند. اگر یک پوسیدگی منجر به آبسه دندان شود یا آسیب خیلی قابل توجه باشد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان داشته باشید.
یادداشتی پایانی
اگر علائم پوسیدگی دارید، برای مراجعه به دندانپزشک تعلل نکنید. دندانپزشک دندان شما را بررسی می‌کند و بهترین اقدام را توصیه خواهد کرد. اگر پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص دهید، ممکن است حتی نیازی به پر کردن دندان نداشته باشید. به همین دلیل بسیار مهم است که فوراً به دنبال درمان باشید.
ویزیت‌های دندانپزشکی می‌تواند استرس زا باشد، به خصوص زمانی که نمی دانید چه اتفاقی قرار است بیفتد. اما مراجعه به دندانپزشکی که به آن اعتماد دارید می‌تواند ترس ناشی از نشستن روی صندلی دندانپزشکی را از بین ببرد. دندانپزشک نکاتی را برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به شما می آموزد که می‌تواند به شما کمک کند از ایجاد پوسیدگی‌های جدید جلوگیری کنید.
شما می‌توانید برای انجام خدمات دندانپزشکی به مطب دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی فک، صورت و زیبایی به نشانی میدان ونک، خ گاندی شمالی، ک صانعی شرقی، پلاک ۷، واحد ۲ مراجعه کنید و یا برای رزرو وقت و یا پرسش در خصوص انواع جراحی فک و صورت و ایمپلنت دندان به صفحه اینستاگرام دکتر سزاوار به آدرس @drsezavaromfs مراجعه کرده و یا از طریق تلفن تماس ۰۲۱۸۸۷۸۴۱۷۲ – ۰۲۱۸۸۷۸۴۹۶۷ و شماره واتساپ ۰۹۰۲۲۵۴۲۴۴۸ با مطب ارتباط برقرار کنید.
