جراحی های فک

جراحی های فک که در اصطلاح علم پزشکی به آن جراحی ارتوگناتیک هم گفته می‌ شود، ناهنجاری‌های استخوان فک را برطرف می ‌کند. در این جراحی روابط فکی اصلاح شده و روابط اسکلتی صحیح برقرار می شود. مهم‌ترین دلایل کسانی که جراحی فک و صورت را انجام می‌دهند، زیبایی صورت و برطرف کردن ناهنجاری فک در زمان صحبت کردن و غذاخوردن است. این جراحی توسط متخصصان فک و صورت انجام می‌شود. اگر قصد انجام چنین جراحی را دارید، حتما سوالات زیادی همچون روش های مراقبت از عمل فک و چانه در ذهن‌تان هست که باید برای آن پاسخ داشته باشید. بدون اطلاعات قبلی تصمیم‌ گیری کمی دشوار است. پس این مطلب را از دست ندهید.

برای مطالعه کامل جراحی فک کلیک کنید.

جراحی فک چیست؟

جراحی ارتوگناتیک اصطلاح فنی برای جراحی اصلاحی فک است. کلمه Orthognathic از دو کلمه یونانی orqos (به معنی صاف کردن) و gnaqos (به معنی فک) گرفته شده است. تقریباً 5درصد از جمعیت دارای شرایطی هستند که به این نوع جراحی نیاز دارند.

 این جراحی توسط جراحان دهان و فک و صورت (OMS) انجام می شود. توجه داشته باشید که ارتودنسی Burke & Redford وظیفه دارد درمان های ارتودنسی را انجام دهد که جراحی را هدایت و به اطمینان از نتیجه موفقیت آمیز کمک می کند.

در حین جراحی، فک را می توان بلند یا کوتاه کرد، به بالا یا پایین حرکت داد، چرخاند یا به داخل یا خارج جابجا کرد. نتیجه این جراحی توانایی در جویدن و بهبود ظاهر صورت است.  این جراحی معمولاً نیاز به بستری دو تا چهار روزه در بیمارستان دارد، اما کل فرآیند درمان می‌تواند چندین سال طول بکشد.

جراحی فک چه زمانی انجام می شود؟

جراحی فک زمانی انجام می ‌شود که فک شخص دچار ناهنجاری باشد. در بسیاری از مواقع افراد فکر می‌ کنند دلیل ناموزون بودن دندان‌های فک بالا و پایین، بخاطر کج بودن دندان‌هاست. بنابراین ممکن است به اشتباه به سراغ روش ارتودنسی بروند. در حالی که یک متخصص فک و صورت می‌ داند که مشکل از دندان نیست و بنابراین با ارتودنسی حل نمی ‌شود.

پس با عمل فک و چانه هر دو فک بالا و پایین در تراز هم قرار می ‌گیرند. به طوری که موقع بسته شدن دهان، دندان ‌های بالا و پایین درست بر روی همدیگر قرار می ‌گیرند. به طور کلی در موارد زیر به جراحی چانه و فک نیاز دارید:

• وقتی موقع بسته شدن دهان، دندان‌های پایین بیش از حد جلو باشند.
• وقتی به دلیل جلو یا عقب بودن یکی از فک‌ها نتوانید دهان را ببندید.
• اگر در زمان حرف زدن، زبان به دندان‌های جلو نمی‌رسد و در نتیجه قادر به تلفظ برخی از کلمات به شکل صحیح نیستید.
• جویدن و بلعیدن غذا برایتان سخت است.
• در مقابل آینه قرار می‌گیرید و فک بیش از حد کوچک و یا بلند است. به طوری که تناسبی با سایر اجزا صورت ندارد.

برای یک مشاوره برنامه ریزی کنید

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و اختلالات مرتبط

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) را میتوان یک مفصل لولای کشویی دانست. این مفصل موجب اتصال استخوان فک پایین به پایه جمجمه می شود. طبیعی است که تمام افراد دارای دو مورد از این مفاصل باشند. زمانی که فک به سمت بالا، پایین، جلو، عقب، چپ و راست حرکت می کند در واقع این مفاصل در حرکت است.

بنابراین می توان نتیجه گرفت که اصطلاح “TMJ” به خود مفصل اشاره دارد،  نه اختلالاتی که نشان دهنده مشکلات فک و عضلات آن هستند. از این رو مشکلات مربوط به این نواحی را اختلالات گیجگاهی فکی (TMD) می نامند. بنابراین نباید اختلالات را با نام مشترک بشناسیم.

شیوع اختلالات گیجگاهی فکی در بین زنان بیشتر از مردان است، به ویژه زنانی که در سنین باروری قرار دارند. لازم به ذکر است که  TMD می تواند موقتی یا طولانی مدت باشد. همچنین امکان دارد که مشکلات در یک یا هر دو مفصل ایجاد شوند. TMD می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• دندان قروچه
• فک کردن در شب
• فشار
• آرتریت در مفصل
• تأثیرات یا عدم تعادل هورمونی
• اختلال عملکرد یا آسیب به فک، مفصل یا عضلات گردن.

علائم شایع TMD عبارتند از:

• درد گوش و فک
• پاپ فک (صدای ترکیدن هنگام حرکت فک)
• فک کلیک کردن
• درد فک
• درد دندان و فک
• درد استخوان فک
• فک قفلی (چه باز یا بسته)
• تورم در کنار صورت
• سردرد، گردن درد یا دندان درد

این علائم به این معنی نیست که بیمار مبتلا به TMD است یا نیاز به جراحی ارتوگناتیک دارد. به عنوان مثال، دندان قروچه (براکسیسم) گاهی اوقات می تواند ناشی از استرس و اضطراب باشد، اما ممکن است ناشی از گاز گرفتن غیر طبیعی یا دندان های کج نیز باشد.

جراحی فک کدام عارضه های را درمان می کند؟

عمل فک و چانه معمولا بر روی افراد جوان و به منظور اصلاح اختلال یا بهبود تناسب بین اجزاء صورت انجام می ‌شود و عارضه ‌های زیر را درمان می‌ کند

• مال اکلوژن کلاس ۲
• مال اکلوژن کلاس ۳
• رتروگناتیک فک بالا یا پایین
• کوتاهی یا بلندی صورت
• کوچک بودن چانه
• عدم تقارن صورت و یا بایت
• عدم تقارن خط میانی دندان‌ها
• مشکلات مربوط به جویدن
• ناهماهنگی بین اجزاء صورت
• لبخند لثه
• جلو بودن فک پایین
• عقب بودن فک پایین
• انحراف فک پایین
• عدم وجود چانه
• تنگی شدید فک بالا
• مشاهده شدن لثه به مقدار زیاد هنگام لبخند زدن
• تنفس غیر ارادی از راه دهان
• اشکال در جویدن و بلع غذا
• وجود درد مزمن در فک ‌ها و مفاصل آن ها
• دندان قروچه

جراحی فک چطور انجام می‌شود؟

جراحی فک بر استخوان فک و چانه انجام می‌شود. طبق گفته دکتر مهدی سزاوار جراحی می‌تواند از ناحیه داخل دهان باشد و بنابراین جای زخم و بخیه بر روی فک و چانه باقی نمی‌ماند. در مواردی هم که به برش خارج از دهان و بر روی فک و چانه نیاز باشد، جراح به طور ماهرانه‌ای برش را ایجاد و بعد از جراحی بخیه می‌زند.

پیچ، سیم و نوارهای لاستیکی هم برای محکم نگه داشتن استخوان‌ها استفاده می‌شود. البته ساختار پیچ‌ها از براکت‌های ارتودنسی کوچک‌تر است. در مدرن‌ترین روش جراحی از پیچ‌هایی استفاده می‌شود که با استخوان فک ادغام می‌شود.

گاهی استخوان فک بیمار کوچک است و بنابراین جراح باید به آن استخوان اضافه کند. این کار از طریق پروتز و یا استخوان دندان انجام می‌شود. سپس برای محکم نگهداشتن استخوان پیوند داده شده از پلاک و پیچ استفاده می‌شود.

زمان انجام جراحی فک

 جراحی فک زمانی باید انجام شود که سن بلوغ را پشت سر گذاشته باشید. در بانوان از سنین ۱۴ تا ۱۶ سال و در مردان از سن ۱۷ تا ۲۱ سال، رشد چانه و فک کامل می‌شود. اگر بخواهید قبل از این دوره برای جراحی فک و صورت اقدام کنید، به دلیل اینکه هنوز رشد استخوان‌ها کامل نشده است، عمل جراحی شما موفقیت آمیز نخواهد بود.

طبق گفته دکتر مهدی سزاوار متخصص و جراح فک و صورت در تهران، اگر عمل فک و چانه در سنین نوجوانی و جوانی انجام شود، مدت زمان بهبودی کوتاه ‌تر خواهد بود. به هر حال بهبودی در افراد میانسال کمی سخت و دشوار می‌شود و روش های مراقبت از جراحی فک مهم تر می شود . اما نباید فکر کنید که این جراحی را باید در سنین قبل از بلوغ انجام دهید تا سریع‌تر به نتیجه برسید.

مزیت جراحی فک و چانه چیست؟

همه فکر می‌کنند زیبایی صورت فقط در داشتن بینی عروسکی، چشمان درشت، لب‌های برجسته و گونه‌های برآمده است. در حالی که معیارهای زیبایی می‌گویند حتی باید ناحیه فک و چانه هم با سایر اجزای صورت سنخیت داشته باشد چرا که صورت به عنوان یک کل باید درنظرگرفته شودکه تمام اجزا آن باهم باید هماهنگ بوده و هارمونیک باشد. جراحی فک و چانه روشی است که در آن می‌توانید ناهنجاری فک را از بین ببرید. البته این تمام ماجرای این عمل جراحی نیست. چرا که مزیت‌های دیگری را هم به همراه دارد:

غذا خوردن را آسان می‌کند و به راحتی می‌توانید غذا بخورید.

• تکلم و مشکلات گفتاری را برطرف می‌کند.
• در زمان شب قادر به بستن دهان هستید و با بینی نفس می‌کشید. در نتیجه صدای ناخوشاید خرخر کردن از بین می‌رود.
• دندان‌ها به یکدیگر برخورد نمی‌کنند و در نتیجه سایش دندان اتفاق نمی‌افتد.
• ایجاد تقارن در صورت و توازن بین فک با سایر اجزا که باعث زیبایی چهره می‌شود.

عوارض جراحی فک و چانه

هر جراحی که برای برطرف کردن اختلالات جسمی انجام می‌شود در ابتدا درد دارد که البته جراح با کمک داروهای مسکن آن را برطرف می‌کند. در مورد عوارض و خطرات عمل چانه و فک باید گفت این جراحی هیچ گونه عارضه‌ای را به همراه ندارد. برخی از جراحی ‌ها که به منظور درمان انجام می‌ شوند ممکن است مقداری از توانایی بدن را کاهش دهد. اما این مشکل در مورد عمل فک و چانه و چانه وجود ندارد.

به عبارت دیگر شما با فک جراحی شده همان کاری را می‌ توانید انجام دهید که با فک قبلی خود انجام می‌دادید. غذا خوردن و بلعیدن غذا، صحبت کردن، باز کردن دهان برای آواز خواندن و … همه کارهایی است که می ‌توانید با یک فک جراحی ‌شده انجام دهید. بنابراین جای نگرانی وجود ندارد.

طبق گفته‌های دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی دهان و فک و صورت در تهران، هر عمل جراحی ممکن است با عوارضی همراه باشد اگر جراحی خود را توسط یک جراح زبده و مجرب انجام دهید، مشخصاً با عوارض کمتر مواجه خواهید بود

• از خونریزی در زمان جراحی جلوگیری کرده و آن را کنترل کنند.
• با تجویز دارو توصیه‌های مفید به بیمار از ایجاد عفونت پیشگیری کنند.
• به دلیل داشتن مهارت کافی در جراحی صدمات اعصاب حسی در کمترین میزان خود خواهد بود
• زیبایی را به چهره بیمار برمی‌گردانند و براساس تناسب بین فک با سایر اجزا اقدام به جراحی می‌کنند.

چطور برای جراحی فک آماده شویم؟

طبق گفته دکتر مهدی سزاوار جراح فک و صورت قبل از اینکه این جراحی را انجام دهید باید چندین توصیه را هم مدنظر داشته باشید. این توصیه‌ها در زمان مشخص کردن تاریخ جراحی توسط جراح به شما گفته می‌شود. اما خوب است که از قبل آن‌ها را بدانید:

• از دو هفته قبل از عمل فک و چانه و صورت از خوردن داروهای آسپرین، ایبوپروفن و یا داروهای حاوی آسپرین خودداری کنید. این داروها با رقیق کردن خون، کنترل خونریزی در حین جراحی را کمی سخت می‌کند.
• کشیدن سیگار حداقل یک ماه قبل از جراحی را ترک کنید. زیرا دخانیات مدت زمان بهبودی بعد از عمل را کمی سخت می‌کند.
• روز عمل جراحی از خوردن و آشامیدن هر غذایی خودداری کنید.

مراقبت از جراحی فک

بعد از اینکه جراحی چانه و فک را انجام دادید، باید چندین توصیه را مدنظر داشته باشید. انجام این توصیه‌ها جهت بهبود وضعیت جسمی شماست.

روش های مراقبت بعد از جراحی فک

• تمامی داروهایی را که توسط پزشک برای شما تجویز می‌شود، باید در زمان تعیین شده مصرف کنید. این داروها شامل داروهای آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت، داروهای مسکن برای کاهش درد و داروهای ضداحتقال و اسپری بینی است.
• استفاده از دهانشویه و غرغره کردن محلول آب و نمک به جلوگیری از عفونت دهان و فک کمک می‌کند.
• از مسواک‌های کوچک و بچگانه استفاده کنید. مسواک زدن باید به آرامی انجام شود. به طور مکرر دهان را با دهانشویه بشویید تا از عفونت جلوگیری شود.
• تورم بعد از جراحی نهایتا تا ۴۸ ساعت است. طی این مدت با کمپرس آب یخ میزان تورم را کنترل کنید. بعد از دو روز تورم صورت کاهش می‌یابد. شستشوی دهان با آب و نمک باعث کاهش تورم می‌شود. بعد از ۷ روز میزان تورم به ۵۰% و بعد از یک ماه به ۹۰% کاهش می‌یابد. بعد از چندین ماه میزان تورم بعد از جراحی به صفر می‌رسد.
• دهان تا مدتی سفت است اما به تدریج این مشکل برطرف می‌شود. برای کاهش سفتی دهان هیچ کاری نیاز نیست که انجام دهید. فقط در این زمان صبور باشید.
• در برخی موارد جراح فک و صورت ممکن است برای شما مکمل‌های غذایی مثل Ensure® یا Carnation® Instant Breakfast را تجویز کنید. البته این مکمل ‌ها زمانی تجویز می ‌شوند که جراح تشخیص دهد بدن به برخی از مواد مغذی نیاز دارد. پس خودسرانه اقدام به مصرف این داروها نکنید

غذا خوردن بعد از جراحی فک چگونه باید باشد؟

• در دو روز اول پس از جراحی در این مدت رژیم غذایی باید غیر جویدنی باشد. می توانید غذاهای خیلی نرم بخورید یا غذا ها را در مخلوط کن بریزید تا خوب نرم و یک دست شود و سپس بخورید. مهم این است که غذا به جویدن نیاز نداشته باشد. از جمله غذاهایی که می توانید بخورید فرنی، شله زرد، سوپ، غذاهای کودک، ماست و..هستند. یادتان باشد باید مقدار غذایی که می خورید به اندازه کافی باشد تا بهبودی زخم ها با اشکال مواجه نشود.
• در هفته اول دهان خیلی باز نمی‌شود. پس از قاشق‌های کوچک استفاده کنید. خوردن غذاهای نرم و خرد شده مثل تخم‌مرغ آب‌پز، پوره سیب‌زمینی، سوپ جو و ماکارونی بهترین غذا در هفته اول هستند
• حداقل تا مدت دو هفته فقط غذاهای آبکی مثل شیر، اسموتی، آش و انواع سوپ غلیظ را مصرف کنید و برای اینکه سریع ‌تر بهبود یابید بهتر است شیره گوشت به جای گوشت استفاده کنید.
• از روز دهم تا روز بیست و یکم (سه هفته بعد از جراحی): در این دوره نیازی نیست فقط مایعات بخورید. میتوانید غذاهای نرمی که نیاز به کمی جویدن دارند را نیز بخورید. از این جمله پوره سیب زمینی، نیمروی همزده، املت، کته و سایر غذاهای نرم هستند. لقمه های کوچک بگیرید. در این زمان جویدن شروع می شود اما هنوز باید مراقب باشید.
• از سه هفته تا شش هفته پس از عمل فک و چانه: در این زمان مقدار جویدن را می توانید بیشتر کنید. با این حال غذاها نباید سفت باشند. لقمه های کوچک بگیرید و اگر گوشت نرم می خورید آن را به قطعات کوچک تقسیم کنید. هر پرس غذایتان باید کم حجم باشد تا ناگهان فشار زیادی بر استخوان فک وارد نشود. دفعات وعده های غذایی را می توانید بیشتر کنید. در این زمان تا دو سه ماه آتی هنوز عضله های فک در حال انطباق با شرایط جدید هستند و ممکن است زود خسته شوند. از خوردن چیزهایی که به جویدن طولانی نیاز دارند یا لقمه های بزرگ پرهیز کنید.
• پس از شش هفته: جویدن طبق روال عادی را می توانید از سر بگیرید. با این حال باید یادتان باشد هنوز فک کامل بهبود نیافته است و هنوز غذاهایتان نباید خیلی سفت باشند. از خوردن غذاهای سفتی مانند پیتزا، سیب، هویج، گوشت سفت و… باید حداقل تا سه ماه پس از جراحی پرهیز کنید
• . بعد از انجام جراحی فک، نوشیدن حداقل ۲ لیتر آب در طی روز برای جلوگیری از کم‌آبی بدن ضرورت دارد. البته آب را به یک باره ننوشید. بلکه باید با فاصله زمانی هر ۳ – ۴ ساعت یکبار، یک لیوان آب بنوشید. اگر قادر به نوشیدن آب نیستید، به جای آن آبمیوه‌های طبیعی بخورید. نوشیدنی‌ها را با نی میل کنید.

هزینه جراحی فک

هزینه جراحی چانه و فک به نوع عارضه بیمار بستگی دارد. در برخی از بیماران ممکن است به اضافه کردن استخوان فک نیاز باشد که جراح باید فرصت بیشتری را برای این جراحی انجام دهد. در برخی از بیماران هم ممکن است حالت فک به سمت چپ یا راست چرخیده باشد که در این صورت به زمان زیادی نیاز دارد تا به حالت نرمال بازگردانده شود.

از سوی دیگر میزان تخصص و تجربه جراح هم می تواند یک عامل تعیین کننده در میزان هزینه عمل فک و چانه و صورت باشد.

دکتر مهدی سزاوار یکی از جراحان فک و صورت است که با داشتن صدها نمونه موفق جراحی فک و چانه می‌تواند پاسخگوی سوالات شما در این زمینه باشد.

سوالات متداول درباره جراحی فک و عمل فک و چانه

چرا بریس برای جراحی فک مورد نیاز است؟

مشکلات بایت که فقط دندان‌ها را درگیر می‌کند یا ناشی از عدم تطابق خفیف یا متوسط اندازه فک است، معمولاً با بریس قابل اصلاح است. برای این موارد، تشخیص زودهنگام و درمان توسط متخصص ارتودنسی ممکن است از نیاز به عمل فک و چانه جلوگیری کند. با این حال، اگر فک و دندان ها به شدت از هم ترازی خارج شده باشند، ممکن است نیاز به جراحی باشد.

آیا جراحی فک سخت است؟

در عمل فک و چانه جراح از بیهوشی عمومی استفاده می‌کند. بنابراین بیمار به هیچ عنوان در زمان جراحی در جریان روند عمل نیست. از سوی دیگر زمانی که هوشیاری خود را بدست می‌آورید، با داروهای مسکن درد ناشی از عمل کنترل می‌شود.

تا چندین روز هم به مراقبت نیاز دارید. در ادامه چندین توصیه مهم برای مراقبت از عمل فک و چانه آمده است. در نهایت سلامت کامل خود را بعد از ۳ تا ۴ هفته بدست می‌آورید. با توجه به نتایج مطلوبی که این جراحی به همراه دارد، نمی‌تواند سخت و غیرقابل تحمل باشد.

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/jaw-surgery/about/pac-20384990

https://michiganoralsurgeons.com/instructions-for-corrective-jaw-surgery-ann-arbor-plymouth-adrian-dexter-mi/

۱

۲

۳

۴

۵

میانگین امتیازات ۵ از ۵

از مجموع ۱ رای