جراحی های فک

جراحی های فک که در اصطلاح علم پزشکی به آن جراحی ارتوگناتیک هم گفته می‌ شود، ناهنجاری‌های استخوان فک را برطرف می ‌کند. در این جراحی روابط فکی اصلاح شده وروابط اسکلتی صحیح برقرارمی شود. مهم‌ترین دلایل کسانی که جراحی فک و صورت را انجام می‌دهند، زیبایی صورت و برطرف کردن ناهنجاری فک در زمان صحبت کردن و غذاخوردن است. این جراحی توسط متخصصان فک و صورت انجام می‌شود. اگر قصد انجام چنین جراحی را دارید، حتما سوالات زیادی همچون روش های مراقبت از جراحی فک در ذهن‌تان هست که باید برای آن پاسخ داشته باشید. بدون اطلاعات قبلی تصمیم‌ گیری کمی دشوار است. پس این مطلب را از دست ندهید.

جراحی فک زمانی انجام می‌شود که فک شما دچار ناهنجاری باشد. در بسیاری از مواقع افراد فکر می‌کنند دلیل ناموزون بودن دندان‌های فک بالا و پایین، بخاطر کج بودن دندان‌هاست. بنابراین ممکن است به اشتباه به سراغ روش ارتودنسی بروند. در حالی که یک متخصص فک و صورت می‌داند که مشکل از دندان نیست و بنابراین با ارتودنسی حل نمی‌شود.

پس با جراحی فک و چانه هر دو فک بالا و پایین در تراز هم قرار می‌گیرند. به طوری که موقع بسته شدن دهان، دندان‌های بالا و پایین درست بر روی همدیگر قرار می‌گیرند. به طور کلی در موارد زیر به جراحی چانه و فک نیاز دارید:

• وقتی موقع بسته شدن دهان، دندان‌های پایین بیش از حد جلو باشند.
• وقتی به دلیل جلو یا عقب بودن یکی از فک‌ها نتوانید دهان را ببندید.
• اگر در زمان حرف زدن، زبان به دندان‌های جلو نمی‌رسد و در نتیجه قادر به تلفظ برخی از کلمات به شکل صحیح نیستید.
• جویدن و بلعیدن غذا برایتان سخت است.
• در مقابل آینه قرار می‌گیرید و فک بیش از حد کوچک و یا بلند است. به طوری که تناسبی با سایر اجزا صورت ندارد.

جراحی فک زمانی انجام می ‌شود که فک شخص دچار ناهنجاری باشد. در بسیاری از مواقع افراد فکر می‌ کنند دلیل ناموزون بودن دندان‌های فک بالا و پایین، بخاطر کج بودن دندان‌هاست. بنابراین ممکن است به اشتباه به سراغ روش ارتودنسی بروند. در حالی که یک متخصص فک و صورت می‌ داند که مشکل از دندان نیست و بنابراین با ارتودنسی حل نمی ‌شود.

پس با جراحی فک و چانه هر دو فک بالا و پایین در تراز هم قرار می ‌گیرند. به طوری که موقع بسته شدن دهان، دندان ‌های بالا و پایین درست بر روی همدیگر قرار می ‌گیرند. به طور کلی در موارد زیر به جراحی چانه و فک نیاز دارید:

• وقتی موقع بسته شدن دهان، دندان‌های پایین بیش از حد جلو باشند.
• وقتی به دلیل جلو یا عقب بودن یکی از فک‌ها نتوانید دهان را ببندید.
• اگر در زمان حرف زدن، زبان به دندان‌های جلو نمی‌رسد و در نتیجه قادر به تلفظ برخی از کلمات به شکل صحیح نیستید.
• جویدن و بلعیدن غذا برایتان سخت است.
• در مقابل آینه قرار می‌گیرید و فک بیش از حد کوچک و یا بلند است. به طوری که تناسبی با سایر اجزا صورت ندارد.

جراحی فک معمولا بر روی افراد جوان و به منظور اصلاح اختلال یا بهبود تناسب بین اجزاء صورت انجام می ‌شود و عارضه ‌های زیر را درمان می‌ کند

• مال اکلوژن کلاس 2
• مال اکلوژن کلاس 3
• رتروگناتیک فک بالا یا پایین
• کوتاهی یا بلندی صورت
• کوچک بودن چانه
• عدم تقارن صورت و یا بایت
• عدم تقارن خط میانی دندان‌ها
• مشکلات مربوط به جویدن
• ناهماهنگی بین اجزاء صورت
• لبخند لثه
• جلو بودن فک پایین
• عقب بودن فک پایین
• انحراف فک پایین
• عدم وجود چانه
• تنگی شدید فک بالا
• مشاهده شدن لثه به مقدار زیاد هنگام لبخند زدن
• تنفس غیر ارادی از راه دهان
• اشکال در جویدن و بلع غذا
• وجود درد مزمن در فک ‌ها و مفاصل آن ها
• دندان قروچه

جراحی فک در واقع بر روی استخوان فک و چانه انجام می‌شود. طبق گفته دکتر مهدی سزاوار جراحی می‌تواند از ناحیه داخل دهان باشد و بنابراین جای زخم و بخیه بر روی فک و چانه باقی نمی‌ماند. در مواردی هم که به برش خارج از دهان و بر روی فک و چانه نیاز باشد، جراح به طور ماهرانه‌ای برش را ایجاد و بعد از جراحی بخیه می‌زند.

پیچ، سیم و نوارهای لاستیکی هم برای محکم نگه داشتن استخوان‌ها استفاده می‌شود. البته ساختار پیچ‌ها از براکت‌های ارتودنسی کوچک‌تر است. در مدرن‌ترین روش جراحی از پیچ‌هایی استفاده می‌شود که با استخوان فک ادغام می‌شود.

گاهی استخوان فک بیمار کوچک است و بنابراین جراح باید به آن استخوان اضافه کند. این کار از طریق پروتز و یا استخوان دندان انجام می‌شود. سپس برای محکم نگهداشتن استخوان پیوند داده شده از پلاک و پیچ استفاده می‌شود.

جراحی فک زمانی باید انجام شود که سن بلوغ را پشت سر گذاشته باشید. در بانوان از سنین 14 تا 16 سال و در مردان از سن 17 تا 21 سال، رشد چانه و فک کامل می‌شود. اگر بخواهید قبل از این دوره برای جراحی فک و صورت اقدام کنید، به دلیل اینکه هنوز رشد استخوان‌ها کامل نشده است، عمل جراحی شما موفقیت آمیز نخواهد بود.

طبق گفته دکتر مهدی سزاوار متخصص و جراح فک و صورت در تهران، اگر جراحی فک در سنین نوجوانی و جوانی انجام شود، مدت زمان بهبودی کوتاه ‌تر خواهد بود. به هر حال بهبودی در افراد میانسال کمی سخت و دشوار می‌شود و روش های مراقبت از جراحی فک مهم تر می شود . اما نباید فکر کنید که این جراحی را باید در سنین قبل از بلوغ انجام دهید تا سریع‌تر به نتیجه برسید.

جراحی فک در واقع بر روی استخوان فک و چانه انجام می‌شود. طبق گفته دکتر مهدی سزاوار جراحی می‌ تواند از ناحیه داخل دهان باشد و بنابراین جای زخم و بخیه بر روی فک و چانه باقی نمی‌ماند. در مواردی هم که به برش خارج از دهان و بر روی فک و چانه نیاز باشد، جراح به طور ماهرانه‌ای برش را ایجاد و بعد از جراحی بخیه می‌زند.

پیچ، سیم و نوارهای لاستیکی هم برای محکم نگه داشتن استخوان‌ها استفاده می‌شود. البته ساختار پیچ‌ها از براکت‌های ارتودنسی کوچک‌تر است. در مدرن‌ترین روش جراحی از پیچ‌هایی استفاده می‌شود که با استخوان فک ادغام می‌شود.

گاهی استخوان فک بیمار کوچک است و بنابراین جراح باید به آن استخوان اضافه کند. این کار از طریق پروتز و یا استخوان دندان انجام می‌شود. سپس برای محکم نگهداشتن استخوان پیوند داده شده از پلاک و پیچ استفاده می‌شود.

همه فکر می‌کنند زیبایی صورت فقط در داشتن بینی عروسکی، چشمان درشت، لب‌های برجسته و گونه‌های برآمده است. در حالی که معیارهای زیبایی می‌گویند حتی باید ناحیه فک و چانه هم با سایر اجزای صورت سنخیت داشته باشندچراکه صورت بعنوان یک کل بایددرنظرگرفته شودکه تمام اجزا آن باهم باید هماهنگ بوده وهارمونیک باشد. جراحی فک و چانه روشی است که در آن می‌توانید ناهنجاری فک را از بین ببرید. البته این تمام ماجرای این عمل جراحی نیست. چرا که مزیت‌های دیگری را هم به همراه دارد:

• غذا خوردن را آسان می‌کند و به راحتی می‌توانید غذا بخورید.
• تکلم و مشکلات گفتاری را برطرف می‌کند.
• در زمان شب قادر به بستن دهان هستید و با بینی نفس می‌کشید. در نتیجه صدای ناخوشاید خرخر کردن از بین می‌رود.
• دندان‌ها به یکدیگر برخورد نمی‌کنند و در نتیجه سایش دندان اتفاق نمی‌افتد.
• ایجاد تقارن در صورت و توازن بین فک با سایر اجزا که باعث زیبایی چهره می‌شود.

هر جراحی که برای برطرف کردن اختلالات جسمی انجام می‌شود در ابتدا درد دارد که البته جراح با کمک داروهای مسکن آن را برطرف می‌کند. در مورد عوارض و خطرات جراحی چونه و فک باید گفت این جراحی هیچ گونه عارضه‌ای را به همراه ندارد. برخی از جراحی ‌ها که به منظور درمان انجام می‌ شوند ممکن است مقداری از توانایی بدن را کاهش دهد. اما این مشکل در مورد جراحی فک و چانه وجود ندارد.

به عبارت دیگر شما با فک جراحی شده همان کاری را می‌ توانید انجام دهید که با فک قبلی خود انجام می‌دادید. غذا خوردن و بلعیدن غذا، صحبت کردن، باز کردن دهان برای آواز خواندن و … همه کارهایی است که می ‌توانید با یک فک جراحی ‌شده انجام دهید. بنابراین جای نگرانی وجود ندارد.

طبق گفته‌های دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی دهان و فک و صورت در تهران، هر عمل جراحی ممکن است با عوارضی همراه باشد اگر جراحی خود را توسط یک جراح زبده و مجرب انجام دهید، مشخصاً با عوارض کمتر مواجه خواهید بود

• از خونریزی در زمان جراحی جلوگیری کرده و آن را کنترل کنند.
• با تجویز دارو توصیه‌های مفید به بیمار از ایجاد عفونت پیشگیری کنند.
• به دلیل داشتن مهارت کافی در جراحی صدمات اعصاب حسی در کمترین میزان خود خواهد بود
• زیبایی را به چهره بیمار برمی‌گردانند و براساس تناسب بین فک با سایر اجزا اقدام به جراحی می‌کنند.

جراحی فک و صورت یک عملی است که جراح از بیهوشی عمومی برای آن استفاده می‌کنند. بنابراین بیمار به هیچ عنوان در زمان جراحی در جریان روند عمل نیست. از سوی دیگر زمانی که هوشیاری خود را بدست می‌آورید، با داروهای مسکن درد ناشی از عمل کنترل می‌شود.

تا چندین روز هم به مراقبت نیاز دارید. در ادامه چندین توصیه مهم برای مراقبت از جراحی چانه و فک آمده است. در نهایت سلامت کامل خود را بعد از 3 تا 4 هفته بدست می‌آورید. با توجه به نتایج مطلوبی که این جراحی به همراه دارد، نمی‌تواند سخت و غیرقابل تحمل باشد.

طبق گفته دکتر مهدی سزاوار جراح فک و صورت قبل از اینکه این جراحی را انجام دهید باید چندین توصیه را هم مدنظر داشته باشید. این توصیه‌ها در زمان مشخص کردن تاریخ جراحی توسط جراح به شما گفته می‌شود. اما خوب است که از قبل آن‌ها را بدانید:

• از دو هفته قبل از جراحی فک و صورت از خوردن داروهای آسپرین، ایبوپروفن و یا داروهای حاوی آسپرین خودداری کنید. این داروها با رقیق کردن خون، کنترل خونریزی در حین جراحی را کمی سخت می‌کند.
• کشیدن سیگار حداقل یک ماه قبل از جراحی را ترک کنید. زیرا دخانیات مدت زمان بهبودی بعد از عمل را کمی سخت می‌کند.
• روز عمل جراحی از خوردن و آشامیدن هر غذایی خودداری کنید.

بعد از اینکه جراحی چانه و فک را انجام دادید، باید چندین توصیه را مدنظر داشته باشید. انجام این توصیه‌ها جهت بهبود وضعیت جسمی شماست.

روش های مراقبت از جراحی فک

• تمامی داروهایی را که توسط پزشک برای شما تجویز می‌شود، باید در زمان تعیین شده مصرف کنید. این داروها شامل داروهای آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت، داروهای مسکن برای کاهش درد و داروهای ضداحتقال و اسپری بینی است.
• استفاده از دهانشویه و غرغره کردن محلول آب و نمک به جلوگیری از عفونت دهان و فک کمک می‌کند.
• از مسواک‌های کوچک و بچگانه استفاده کنید. مسواک زدن باید به آرامی انجام شود. به طور مکرر دهان را با دهانشویه بشویید تا از عفونت جلوگیری شود.
• تورم بعد از جراحی نهایتا تا 48 ساعت است. طی این مدت با کمپرس آب یخ میزان تورم را کنترل کنید. بعد از دو روز تورم صورت کاهش می‌یابد. شستشوی دهان با آب و نمک باعث کاهش تورم می‌شود. بعد از 7 روز میزان تورم به 50% و بعد از یک ماه به 90% کاهش می‌یابد. بعد از چندین ماه میزان تورم بعد از جراحی به صفر می‌رسد.
• دهان تا مدتی سفت است اما به تدریج این مشکل برطرف می‌شود. برای کاهش سفتی دهان هیچ کاری نیاز نیست که انجام دهید. فقط در این زمان صبور باشید.
• در برخی موارد جراح فک و صورت ممکن است برای شما مکمل‌های غذایی مثل Ensure® یا Carnation® Instant Breakfast را تجویز کنید. البته این مکمل ‌ها زمانی تجویز می ‌شوند که جراح تشخیص دهد بدن به برخی از مواد مغذی نیاز دارد. پس خودسرانه اقدام به مصرف این داروها نکنید

• در دو روز اول پس از جراحی در این مدت رژیم غذایی باید غیر جویدنی باشد. می توانید غذاهای خیلی نرم بخورید یا غذا ها را در مخلوط کن بریزید تا خوب نرم و یک دست شود و سپس بخورید. مهم این است که غذا به جویدن نیاز نداشته باشد. از جمله غذاهایی که می توانید بخورید فرنی، شله زرد، سوپ، غذاهای کودک، ماست و..هستند. یادتان باشد باید مقدار غذایی که می خورید به اندازه کافی باشد تا بهبودی زخم ها با اشکال مواجه نشود.
• در هفته اول دهان خیلی باز نمی‌شود. پس از قاشق‌های کوچک استفاده کنید. خوردن غذاهای نرم و خرد شده مثل تخم‌مرغ آب‌پز، پوره سیب‌زمینی، سوپ جو و ماکارونی بهترین غذا در هفته اول هستند
• حداقل تا مدت دو هفته فقط غذاهای آبکی مثل شیر، اسموتی، آش و انواع سوپ غلیظ را مصرف کنید و برای اینکه سریع ‌تر بهبود یابید بهتر است شیره گوشت به جای گوشت استفاده کنید.
• از روز دهم تا روز بیست و یکم (سه هفته بعد از جراحی): در این دوره نیازی نیست فقط مایعات بخورید. میتوانید غذاهای نرمی که نیاز به کمی جویدن دارند را نیز بخورید. از این جمله پوره سیب زمینی، نیمروی همزده، املت، کته و سایر غذاهای نرم هستند. لقمه های کوچک بگیرید. در این زمان جویدن شروع می شود اما هنوز باید مراقب باشید.
• از سه هفته تا شش هفته پس از جراحی فک: در این زمان مقدار جویدن را می توانید بیشتر کنید. با این حال غذاها نباید سفت باشند. لقمه های کوچک بگیرید و اگر گوشت نرم می خورید آن را به قطعات کوچک تقسیم کنید. هر پرس غذایتان باید کم حجم باشد تا ناگهان فشار زیادی بر استخوان فک وارد نشود. دفعات وعده های غذایی را می توانید بیشتر کنید. در این زمان تا دو سه ماه آتی هنوز عضله های فک در حال انطباق با شرایط جدید هستند و ممکن است زود خسته شوند. از خوردن چیزهایی که به جویدن طولانی نیاز دارند یا لقمه های بزرگ پرهیز کنید.
• پس از شش هفته: جویدن طبق روال عادی را می توانید از سر بگیرید. با این حال باید یادتان باشد هنوز فک کامل بهبود نیافته است و هنوز غذاهایتان نباید خیلی سفت باشند. از خوردن غذاهای سفتی مانند پیتزا، سیب، هویج، گوشت سفت و… باید حداقل تا سه ماه پس از جراحی پرهیز کنید

• . بعد از انجام جراحی فک، نوشیدن حداقل 2 لیتر آب در طی روز برای جلوگیری از کم‌آبی بدن ضرورت دارد. البته آب را به یک باره ننوشید. بلکه باید با فاصله زمانی هر 3 – 4 ساعت یکبار، یک لیوان آب بنوشید. اگر قادر به نوشیدن آب نیستید، به جای آن آبمیوه‌های طبیعی بخورید. نوشیدنی‌ها را با نی میل کنید.

هزینه جراحی چانه و فک به نوع عارضه بیمار بستگی دارد. در برخی از بیماران ممکن است به اضافه کردن استخوان فک نیاز باشد که جراح باید فرصت بیشتری را برای این جراحی انجام دهد. در برخی از بیماران هم ممکن است حالت فک به سمت چپ یا راست چرخیده باشد که در این صورت به زمان زیادی نیاز دارد تا به حالت نرمال بازگردانده شود.

از سوی دیگر میزان تخصص و تجربه جراح هم می تواند یک عامل تعیین کننده در میزان هزینه جراحی فک و صورت باشد.

دکتر مهدی سزاوار یکی از جراحان فک و صورت است که با داشتن صدها نمونه موفق جراحی فک و چانه می‌تواند پاسخگوی سوالات شما در این زمینه باشد.

https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/jaw-surgery/about/pac-20384990

https://michiganoralsurgeons.com/instructions-for-corrective-jaw-surgery-ann-arbor-plymouth-adrian-dexter-mi/