تنگی فک بالا : یکی از ناهنجاری های فکی که می تواند عوارض متعددی برای افراد در پی داشته باشد، تنگی فک بالا است. تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان دیده می شود. با این حال، مشکل تنگ بودن فک بالا از زمان کودکی و گاه به صورت مادرزادی با افراد همراه خواهد بود. برای درمان تنگی فک بالا، راه های تخصصی وجود دارند که باید درباره آن با یک جراح متخصص فک، دهان و صورت صحبت نمایید. دکتر مهدی سزاوار، یکی از بهترین متخصصان در این امر هستند که می توانند اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دهند.
عوامل متعددی می توانند در ایجاد تنگی فک بالا نقش داشته باشند. اختلالات تنفسی بعد از تولد، مکیدن انگشت و لوزه های بزرگ از علل اصلی تنگی فک در بزرگسالان و کودکان هستند. درمان تنگی فک بالا تنها با رفع این گونه عوامل امکان پذیر نخواهد بود. زیرا با بزرگ شدن کودک و رسیدن به سنین میانسالی، رشد فضای دهان و فکین فرد تکمیل شده و امکان تغییر آن وجود ندارد. مگر آن که از طریق روش هایی مانند جراحی و ارتودنسی برای آن اقدام نمود. تنها یک متخصص امین و مجرب می تواند بهترین روش درمان تنگی فک بالا را برای بیمار انتخاب نماید.
در این مقاله قصد داریم ضمن تعریف اختلال تنگی فک بالا، نحوه درمان آن را نیز بررسی کنیم. بنابراین اگر در حال حاضر از عوارض اختلال تنگی فک بالا رنج می برید، می توانید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
تنگی فک بالا، از اختلالات مفصلی دهان است، که منجر به مشکلات مفصلی در ناحیه بالایی فک شود. این اختلالات، با ایجاد فشار در ناحیه بالایی فک، عملکرد طبیعی مفصل فکی – گیجگاهی را مختل می‌کند. تنگی فک بالا اغلب با علائمی مانند درد، صدادادن فک هنگام باز و بسته کردن دهان همراه است. که با مراجعه به متخصص و انجام راه‌های توصیه شده، می‌توان فشار در ناحیه بالایی فک را بهبود و به عملکرد مفصل فک کمک کرد، و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.
تنگی فک بالا چیست؟
تنگی فک بالا یکی از اختلالاتی است که می تواند به صورت ژنتیکی به وجود آید. این اختلال باعث گودی بیش از حد کام شده و نظم دندان های فک بالا را به هم می زند. این حالت ها، فعالیت هایی مانند صحبت کردن و غذا خوردن را دچار مشکل خواهد کرد.
سندرم ژنتیکی تنگی فک بالا عمدتا به دلیل انسداد بینی و ناهنجاری های محور هیپوتالامو هیپوفیز ایجاد می گردد. انسداد بینی در نوزادان به یکی از دلایل زیر می تواند به وجود آید:
- رینیت
- هایپرتروفی آدنوئید
- انحراف تیغه بینی
- پولیپ
- آترزی کوآنال
- تنگی میانی بینی
- تنگی دیافراگم هرمی بینی
به طور کلی، نوزادان تازه متولد شده، تنفس با بینی را ترجیح می دهند. اما در نوزادانی که به دلیل انسداد بینی یا ناهنجاری های مادرزادی امکان تنفس با بینی وجود ندارد، اختلال تنفسی ایجاد می شود. در نتیجه کودک برای رسیدن به اکسیژن مورد نیاز خود، تنفسی کم عمق و سریع خواهد داشت. همین موضوع، در نهایت می تواند منجر به تنگی فک بالا گردد.
در واقع، تنگی نفس در کودکی باعث رشد بیش از حد استخوان بینی می شود. این گونه تغییرات در ساختار استخوان های صورت و بینی، منجر به تنگی استخوان فک بالایی خواهد شد.
علل تنگی فک بالا چیست؟
هر عاملی که بتواند ساختار بینی را تغییر داده و اندازه استخوان آن را افزایش دهد، منجر به تنگی فک بالا خواهد شد. برای درمان تنگی فک بالا نیز معمولا حذف این گونه عوامل به تنهایی راهگشا نخواهد بود. در واقع، درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان به روش های تخصصی نیاز دارد. در هر حال، شناخت علل تنگی فک بالا می تواند به انتخاب بهترین روش درمان برای آن کمک نماید.
برخی از مهم ترین علل تنگ شدگی فک بالا عبارت اند از:
- مشکلات ژنتیکی مربوط به انسداد بینی
- اختلالات تنفسی
- بیماری های مادرزادی
- عادت به مکیدن انگشت
- بزرگ بودن لوزه ها
علائم تنگی فک بالا
حتما این سوال به ذهنتان خطور کرده است که از کجا بفهمیم سندرم تنگی فک بالا داریم؟ یا اینکه علائم تنگی فک بالا چیست؟ برخی از مهم ترین علائمی که نشان دهنده وجود اختلال تنگ بودن فک بالا هستند، عبارتند از:
همپوشانی دندان های بالایی بر دندان های پایینی
- گودی بیش از حد کام دهان
- قرینه نبودن فک پایین که بر ظاهر فرد تاثیر منفی می گذارد
- مثلثی بودن قسمت جلویی فک بالا
- خر و پف در هنگام خواب
- دندان های نامرتب
برای تشخیص روش درمان تنگی فک بالا چه باید کرد؟
قبل از شروع فرایند درمان تنگی فک بالا ابتدا باید وجود این اختلال تایید شود. بهترین و اصلی ترین روش برای بررسی وضعیت فک بالا، انجام سی تی اسکن است. در واقع، در صورت مشاهده علائم تنگ شدگی فک بالا، باید ابتدا به یک پزشک جراح فک و صورت مراجعه کنید. پزشک معالج بر اساس نیاز بیمار، انواع روش های تصویربرداری یا سی تی اسکن را تجویز خواهد کرد.
عوارض تاخیر در درمان تنگی فک بالایی چیست؟
یکی از رایج ترین عوارض تاخیر در درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان، بهم ریختگی نظم دندان ها خواهد بود. این مشکل، تاثیر بسزایی بر نحوه حرف زدن افراد دارد. البته مهم ترین مشکل ناشی از این اختلال، به هم زدن طرح لبخند و تاثیر بر زیبایی چهره فرد است. بنابراین تاخیر در درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان می تواند اعتماد به نفس افراد را نیز تحت الشعاع قرار دهد.
یکی از عوارض ناشی از تنگی فک بالا، عمیق بودن کام دهان است. این عارضه را می توان منشا بسیاری از بی نظمی های دندانی در فک بالا دانست. جفت نشدن دندان های فک بالا و پایین به شکل صحیح، مشکل جویدن غذا را نیز در پی دارد. علاوه بر این، نحوه ادای برخی حروف و کلمات در هنگام صحبت کردن با اختلال مواجه می شود. زیرا امکان برخورد صحیح زبان با دندان های فک بالا وجود ندارد.
تمامی این مشکلات نشان می دهند که درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان باید هر چه سریع تر انجام گیرد. در واقع، بهتر است قبل از تکمیل رشد استخوان فک و دشوارتر شدن ایجاد تغییر در ساختار فک، برای درمان تنگی فک بالا اقدام نمایید. هر چه فرایند درمان دیرتر آغاز شود، پیچیدگی های درمانی نیز بیشتر خواهد بود.
بهترین روش درمان تنگی فک بالا چیست؟
پیش از شروع فرایند درمان تنگی فک بالا، لازم است علت آن به طور دقیق تشخیص داده شود. در بسیاری از موارد مخصوصا در زمان نوزادی، رفع علت غیرژنتیکی تنگی فک بالا می تواند از بروز این اختلال پیشگیری کند. برای مثال، گاهی تنگی فک بالا در اثر عادت به مکیدن انگشت در زمان نوزادی به وجود می آید. بنابراین باید تلاش کنید تا نوزاد این عادت را کنار بگذارد.
در موارد حادتر و در سنین بالاتر، درمان تنگی فک بالا از طریق پالاتال اکسپندر یا RPE انجام می گیرد. بهتر است درباره این روش درمانی با یک متخصص ارتودنسی مشورت نمایید.
لازم است بدانید که اصلی ترین روش درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان و کودکان، درمان ارتودنسی است. در طول فرایند درمان ارتودنسی، دستگاه های قرار گرفته در دهان، دندان های فک بالا را از یکدیگر دور می کنند. این کار کمک می کند تا دندان ها در جای صحیح خود قرار گیرند. دستگاه ارتودنسی مخصوص درمان تنگی فک بالا تحت عنوان هایرکس شناخته می شود. این دستگاه دقیقا در پشت دندان های فک بالا نصب می شود تا فشار کافی را به آن ها وارد آورد. به این ترتیب، فضای مناسب و کافی برای نظم گرفتن دندان ها ایجاد خواهد شد.
ساختار دستگاه ارتودنسی برای درمان تنگی فک بالا چگونه است؟
دستگاه هایرکس که برای درمان تنگی فک بالا به کار می رود، از یک چارچوب فلزی تشکیل شده است. در ساختار این دستگاه یک پیچ تعبیه شده که به تنظیم دستگاه کمک می کند. در واقع، ابتدا چارچوب فلزی به دندان ها متصل شده و سپس از طریق پیچ یاد شده، میزان فشار وارد بر دندان ها تنظیم می گردد. هر چه فشار وارد بر دندان ها بیشتر باشد، نیروی بیشتری برای منظم کردن آن ها وارد می شود. به این ترتیب، سرعت شکل گیری دندان ها و در نتیجه، سرعت درمان تنگی فک بالا افزایش می یابد.
پزشک معالج به شخص یا همراهان بیمار نحوه صحیح تنظیم دستگاه را آموزش می دهد. دقت کنید که پیچ دستگاه باید به صورت روزانه به اندازه یک درجه بچرخد. البته این مساله کاملا به وضعیت فک بالای بیمار و نظر پزشک متخصص ارتودنسی بستگی دارد.
بهترین زمان برای درمان تنگی فک بالایی که از زمان نوزادی با فرد همراه است، سنین 6 و 7 سالگی خواهد بود. زیرا در این سنین سرعت شکل گرفتن استخوان فک و منظم شدن دندان ها بیشتر خواهد بود. در نتیجه ناراحتی های ناشی از درمان به حداقل می رسد. البته استفاده از دستگاه هایرکس تا زمان 15 سالگی امکانپذیر است.
آیا برای درمان تنگی فک بالا به جراحی فک نیاز داریم؟
در بسیاری از افراد، فرایند ارتودنسی به درمان های جانبی نیاز دارد. برای مثال، ممکن است وضعیت فکین بالا و پایین به گونه ای باشند که جراحی فک را ضروری سازد. در چنین مواردی مراجعه به یک پزشک جراح فک، دهان و صورت الزامی است.
از سوی دیگر، ممکن است فرد پس از اتمام دوره ارتودنسی و استفاده از دستگاه هایرکس، به جراحی فک نیاز پیدا کند. این موضوع تنها به تشخیص متخصص ارتودنسی و متخصص فک، دهان و صورت، انجام می گیرد. توجه به میزان ناهنجاری های دندانی و فکی نقش بسزایی در تعیین روش های درمان تنگی فک بالا خواهد داشت.
گاهی در افرادی که تحت درمان تنگی فکی بالا با ارتودنسی قرار می گیرند، زبان نسبت به حالت عادی بزرگتر است. در چنین مواردی، یک جراح متخصص فک، دهان و صورت، از طریق جراحی، اندازه زبان را اصلاح خواهد کرد. از نظر دکتر مهدی سزاوار، جراحی زبان باید از ناحیه میانی آن انجام شود تا حس چشایی فرد آسیب نبیند.
مراقبت های قبل از درمان تنگی فک بالا کدامند؟
گاهی پس از اتمام دوره درمان تنگی فک بالا با ارتودنسی، دندان های ردیف شده مجددا بی نظم می گردند. این مشکل عمدتا در اثر مشکل تنفسی بیمار ایجاد می شود. بنابراین باید قبل از انجام ارتودنسی، اختلال تنفسی درمان گردد. برای درمان مشکلات تنفسی خود، قبل از هر چیز به یک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
گاهی هم وجود ناهنجاری های فکی و دهانی باعث ایجاد عوارض جانبی خواهند شد. در چنین مواردی نیز ابتدا این ناهنجاری ها برطرف گردند. پروتروژن دندان های فک بالا، مال اکلوژن و کراس بایت از جمله این موارد هستند که برای درمان آن نیاز به عریض کردن فک بالا خواهد بود.
درمان ارتودنسی برای درمان تنگی فک بالا تا چه زمانی ادامه دارد؟
برای درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان، لازم است فرد در مراحل اولیه، هر یک الی دو هفته یکبار به پزشک ارتودنتیست خود مراجعه کند. طی این مراجعات، پزشک از درست پیش رفتن سیر درمان مطمئن می شود. دستگاه هایرکس باید به صلاحدید ارتودنتیست، مدتی در دهان باقی بماند. در واقع، استفاده از این دستگاه تا زمان رسیدن به نتیجه مطلوب ادامه خواهد داشت.
احساس درد در ارتودنسی و درمان تنگی فک بالا در بزرگسالان چگونه است؟
هنگام متصل کردن دستگاه و فعال کردن پیچ آن، درد و فشار زیادی احساس می شود. این درد و فشار کاملا طبیعی است. همچنین ممکن است حالت هایی مانند سوزن سوزن شدن مکان اتصال دستگاه یا در زیر بینی داشته باشد یا اینکه دندان ها حساسیت شدیدی نشان دهند. در هر حال، این گونه حالت ها و ناراحتی ها موقتی بوده و حدود 10 تا 15 دقیقه پس از نصب دستگاه، برطرف خواهند شد.
البته ممکن است احساس درد ناشی از نصب دستگاه به زمان بیشتری نیاز داشته باشد. زیرا حساسیت های دندانی فرد در شروع درمان تنگی فک بالا بسیار شدید خواهد بود.
چه نکاتی باید در طول دوره ارتودنسی رعایت شوند؟
برای پیشگیری از طولانی شدن دوره درمان تنگی فک بالا با ارتودنسی، لازم است از دستگاه هایرکس مراقبت های لازم انجام شود. برخی از مهم ترین مراقبت هایی که باید در زمان ارتودنسی رعایت شوند، به قرار زیر هستند:
- مراقبت از سیم ها در برابر ضربه و برخورد یا گیر کردن اشیا به آن ها
- حفظ پاکیزگی و استفاده از دهانشویه، مسواک و نخ دندان به طور منظم
- پرهیز از خوردن مواد خوراکی سفت و سخت که موجب آسیب رساندن به سیم دندان ها می شود
هزینه درمان تنگی فک بالا چقدر است؟
هزینه درمان تنگی فک بالا مجموعه ای از هزینه های مربوط به تمام روش های درمانی است. در تخمین هزینه درمان این ناهنجاری، باید به فاکتورهای زیر دقت کرد:
- دستمزد پزشک در انجام ارتودنسی
- هزینه احتمالی مرتبط به جراحی فک
- هزینه مربوط به دستگاه های ارتودنسی مانند باز کننده فک بالا
- ویزیت دکتر در مراجعات مختلف
تحقیقات انجام‌شده توسط دکتر جیمز اندرسون و دکتر ماریا رودریگز، نشان داده است که تنگی فک بالا، باعث افزایش فشار در ناحیه بالایی فک می‌شود، و عملکرد مفصل فک را مختل می‌کند، و سبب ایجاد مشکلات مفصلی در ناحیه بالایی فک، همچون ناراحتی در هنگام صحبت‌کردن و جویدن می‌شود. مطالعات متعدد تأیید کرده‌اند، که درمان‌های ارتودنسی و جراحی‌های اصلاحی، می‌توانند به کاهش فشار در ناحیه بالایی فک و بهبود عملکرد مفصلی کمک کنند.
در مواردی که لازم است با یک پزشک جراح فک، دهان و صورت، مشاوره داشته باشید، می توانید به دکتر مهدی سزاوار مراجعه کنید. ایشان با تجربه فراوانی که در زمینه انجام انواع جراحی های فکی و دهانی دارند، می توانند اطلاعات کافی را در اختیار شما قرار دهند. برای تماس با دکتر مهدی سزاوار می توانید به قسمت تماس با ما در همین وبسایت مراجعه نمایید.
