استئوتومی فک پایین یک عمل جراحی است که برای اصلاح عدم تعادل در فک پایین انجام می‌شود و معمولاً زمانی انجام می‌شود که فک پایین که شامل کل قوس دندانی و چانه می‌شود، در مقایسه با فک بالایی به طور قابل توجهی بیرون زده یا عقب نشینی کند. در این مقاله از سایت دکتر مهدی سزاوار، جراح فک، صورت و زیبایی در خصوص این جراحی اطلاعات جامعی را می‌خوانید.
جراحی فک پایین، یک فرایند تخصصی برای اصلاح مشکلات مربوط به استخوان فک پایین است. این نوع جراحی، به‌عنوان جراحی ماندیبول شناخته می‌شود، می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ناهنجاری‌های مادرزادی، آسیب‌های تروماتیک یا مشکلات مربوط به جفت‌شدن دندان‌ها انجام شود. جراحی استخوان فک پایین باهدف بهبود عملکرد جویدن، صحبت‌کردن و ظاهر صورت انجام می‌شود، و معمولاً شامل تنظیم و تثبیت استخوان فک پایین برای ایجاد تراز و تقارن بهتر است. جراحی ماندیبول توسط جراحان دهان و فک و صورت انجام می‌شود.
جراحی فک پایین چیست؟
این روش جراحی برای افرادی که از ناهماهنگی فک بالا و پایین رنج می‌برند و با درمان ساده ارتودنسی نمی‌توانند عارضه را اصلاح کنند، توصیه می‌شود. عمل جراحی فک پایین می‌تواند با هدف جراحی فک پایین جلو آمده یا جراحی فک پایین عقب رفته و یا متمایل به یک طرف انجام شود و همچنین موارد پیچیده‌تری مانند شکاف فک در وسط نیز را ترمیم کند.
چرا استئوتومی فک پایین انجام می‌شود؟
انجام استئوتومی فک پایین فواید زیادی دارد. این شامل:
- جرحی فک پایین فرآیندهای ناسالم جویدن، صحبت کردن و بلع را برطرف می‌کند و خطر مشکلات دندانی یا فکی در آینده را کاهش می‌دهد.
- همچنین هرگونه انحراف فک بالا و پایین را مجدداً متعادل می‌کند و عمدتاً مال اکلوژن کلاس 2 یا مال اکلوژن کلاس 3 را اصلاح می‌کند.
- این جراحی می‌تواند عدم تقارن صورت را درمان کند و ظاهر صورت را چه از زوایای جلو و چه از اطراف بهبود بخشد.
- استئوتومی فک پایین از نظر زیبایی و عملکرد مفید است و در اصل اوربایت و آندربایت را تصحیح می‌کند.
جراحی فک پایین چگونه است؟
نحوه جراحی فک پایین به عبارت زیر است:
- عمل جراحی فک پایین برخلاف آرامبخشی داخل وریدی که در بسیاری از روش‌های دیگر جراحی فک و صورت استفاده می‌شود با بیهوشی عمومی انجام می‌شود،. بنابراین ویزیت قبل از عمل و بستری شدن در بیمارستان ضروری است. قبل از این روش، بیماران تحت درمان آماده سازی ارتودنسی قرار می‌گیرند. این درمان ارتودنسی معمولا بین 6 تا 18 ماه طول می کشد.
- در حین عمل، برشی در داخل دهان در خط لثه ایجاد می‌شود، در نتیجه بعد از عمل هیچ جای زخمی قابل مشاهده نیست.
- یک برش، در هر طرف فک ایجاد می‌شود کهبرای جدا کردن قوس دندانی تحتانی از بقیه فک بدون آسیب رساندن به بافت‌های نرم (به ویژه عصب آلوئولار تحتانی) لازم است. این کار جراح را قادر می‌سازد تا فک پایین را به موقعیت ایده‌آل‌تری تغییر دهد، چه با حرکت دادن آن به جلو، عقب، و یا تغییر آن مطابق با برنامه درمانی ارتودنتیست.
- برای محکم کردن فک، از پیچ و صفحه استفاده می‌شود. این فرآیند استئوسنتز نامیده می‌شود. سپس از بخیه‌های قابل جذب برای دوختن لثه به جای خود استفاده می‌شود.
- برای کمک به حفظ موقعیت جدید فک، نوارهای الاستیک در اطراف بریس‌های ارتودنسی بیمار قرار داده می‌شود که باید در چند روز اول پس از جراحی به طور مداوم در محل جراحی باشند.
- در صورت تمایل می‌توان ژنیوپلاستی، استئوتومی فک بالا، یا کشیدن دندان عقل را نیز با روش استئوتومی فک پایین ترکیب کرد.
اهداف عمل جراحی فک پایین چیست؟
- بازیابی روابط طبیعی بین دندان‌ها به شما امکان می‌دهد غذای خود را به شیوه‌ای صحیح بجوید، در نتیجه از سایش دندان‌ها و عقب‌رفتن لثه‌ها و کاهش فشار روی مفاصل گیجگاهی فکی جلوگیری می‌کند.
- بازگرداندن روابط طبیعی بین فک‌ها و کاهش فشار روی مفاصل گیجگاهی فکی
- اگرچه هدف اصلی این مداخله بازیابی و اصلاح عملکرد است، اما همانطور که در بالا ذکر شد، هارمونی کلی و زیبایی شناسی صورت را هم در نمای جلو و هم در نمای جانبی بهبود می‌بخشد.
آزمایشات قبل از جراحی
جراحی با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و به 2-3 روز بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد. آزمایشات قبل از عمل شامل آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام و گاهی رادیوگرافی قفسه سینه است. پس از انجام آزمایشات، می‌توانید با متخصص بیهوشی وقت بگیرید: متخصص بیهوشی برای مشاوره قبل از عمل به نتایج این آزمایشات نیاز دارد.
جراحی فک پایین بدون ارتودنسی
این عمل اغلب با درمان ارتودنسی انجام می‌شود و می‌تواند با استئوتومی فک بالا Le Fort I همراه شود. هنگامی که این دو عمل با هم انجام می‌شوند، به این عمل استئوتومی دو فک می‌گویند.
عوارض جراحی فک پایین
هر عمل جراحی، حتی در بهترین شرایط صلاحیت و ایمنی مطابق با داده‌های علمی فعلی و مقررات جاری انجام شود، خطرات و عارضه دارد. استئوتومی فک پایین یک روش استاندارد است که خطرات آن نادر و محدود است، با این حال این خطرات عبارتند از:
عارضه هموراژیک:
فرد در طول عمل جراحی، می‌تواند نیاز به تزریق خون یا مشتقات خون داشته باشد.
عارضه عفونی:
- آبسه گونه که گاهی نیاز به تخلیه جراحی و احتمالاً برداشتن صفحات استئوسنتز دارد.
عارضه عصبی:
بی‌حسی نسبی یا کلی در لب پایین، چانه و دندان‌های ثنایای تحتانی در سمت راست یا چپ ممکن است هنگام فیکس کردن ایمپلنت رخ دهد. این عارضه به دلیل عصب دندانی تحتانی است که مسئول حساسیت لب پایین و دندان‌های ثنایا است که از فک پایین عبور می‌کند.
ز دست دادن دائمی حساسیت بسیار نادر است و این اختلالات معمولاً در عرض چند هفته یا به ندرت چند ماه پس از جراحی ناپدید می‌شوند. به ندرت، کشیدگی عصب زبانی که در امتداد سمت داخلی فک پایین می رود ممکن است رخ دهد و باعث از دست دادن حساسیت نیمی از زبان شود. اختلالات در عرض چند هفته تا چند ماه ناپدید می‌شوند.
عوارض استخوانی یا اکلوزالی:
تأخیر در ترمیم استخوان (پسودارتروز) در فک بالا نادر است و همین امر در مورد نکروز نیز صدق می‌کند.
اگر این اتفاق بیفتد، یک جراحی جدید برای قرار دادن صفحات جدید استئوسنتز یا پیوند استخوان ضروری است.
عوارض دندانی:
به ندرت ممکن است ریشه در طول عمل آسیب ببیند و نیاز به درمان ریشه داشته باشد. در صورت وجود دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته که باید حداقل 6 ماه قبل از عمل کشیده شده باشد، خطر شکستگی وجود دارد.
در نهایت، پیچ‌ها و صفحات گاهی اوقات می‌توانند باعث ناراحتی شوند، در این صورت بعد از سال اول برداشته می‌شوند.
عوارض مفصلی:
بروز یا تشدید یک اختلال از قبل موجود در مفصل فک (TMJ) ممکن است رخ دهد. به عنوان مثال، ترک و یا درد در TMJ یا محدودیت باز شدن دهان به ندرت ممکن است رخ دهد.
ریکاوری‌ها و دستورالعمل‌های پس از عمل
- بلافاصله پس از جراحی، شما را به اتاق ریکاوری می برند، که در آن پارامترهای شما به شدت کنترل می‌شود (دما، فشار، تنفس، ضربان قلب).
- قبل از بازگشت به اتاق خود، چند ساعت را در اتاق ریکاوری سپری خواهید کرد.
- برای کاهش تورم، مقداری یخ (بسته سرد) روی گونه‌هایتان قرارمی‌گیرد
- ممکن است احساس تورم و بی حس شدن لب پایینی داشته باشید.
- صورت (گونه‌ها) به تدریج متورم می‌شود و تا 48 ساعت پس از جراحی به حداکثر می‌رسد. بنابراین، اگر صورت شما بیشتر متورم شد، نگران نباشید، طبیعی است.
- تورم از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است: برخی بیشتر از دیگران متورم می‌شوند. علاوه بر این، یک طرف ممکن است بیشتر از طرف دیگر متورم شود.
- در برخی موارد، هماتوم ممکن است ظاهر شود که البته موقتی است. قرار دادن یخ روی گونه‌ها بلافاصله بعد از عمل و حالت نیمه نشسته به کاهش تورم بعد از عمل کمک می‌کند.
- ممکن است خونریزی جزئی در نواحی عمل شده رخ دهد اما به سرعت ناپدید می‌شود.
- محدودیت موقت باز شدن دهان نیز ممکن است رخ دهد، اما موقتی است. در صورت لزوم جلسات فیزیوتراپی تجویز خواهد شد.
- همچنین تمام داروهای مورد نیاز در هر دو اتاق ریکاوری و خصوصی، به صورت داخل وریدی به شما داده می‌شود. این داروها عمدتاً ضد التهاب، مسکن و آنتی بیوتیک هستند.
مراقبت بعد از جراحی فک پایین
پس از استئوتومی فک پایین، جراحان فک و صورت چندین مراقبت بعد از جراحی را توصیه می‌کنند، از جمله:
- استفاده از دهانشویه
- مصرف داروهای مسکن ( در صورت لزوم داروی ضد التهاب، در صورت لزوم آنتی بیوتیک)
- گذاشتن یخ روی گونه‌ها در 24 ساعت بعد از عمل برای کاهش درد و جلوگیری از تورم
- یک رژیم غذایی مایع برای چند روز اول، سپس یک رژیم غذایی نرم اگر دیگر قفل بودن فک را احساس نمی‌کنید (این احساس قفل معمولاً چند روز طول می کشد، اما بسته به مورد می‌تواند طولانی‌تر شود)
- سیگار کشیدن نیز یکی از مواردی است که پس از جراحی دندان باید از آن اجتناب کنید.
- مشاوره با متخصص ارتودنسی معمولا 1 ماه پس از جراحی و پس از تایید جراح انجام می‌شود. درمان ارتودنسی معمولاً چند ماه پس از جراحی به طول می انجامد.
در روزهای بعد از عمل، ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنید، از جمله:
- خونریزی خفیف در اطراف بخیه ها
- درد در نواحی عمل شده
- ادم (تورم) اغلب برجسته
- محدودیت باز شدن دهان
یک روش پیچیده و تخصصی برای بهبود عملکرد فک، جراحی استخوان فک پایین است. تحقیقات صورت‌گرفته توسط دکتر الکس گرین و همکارانش در سال ۲۰۱۸ نشان داده است، که جراحی فک پایین می‌تواند به طور قابل‌توجهی کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد، به‌خصوص در مواردی که ناهماهنگی فک منجر به مشکلات جویدن و صحبت‌کردن شده است. جراحی ماندیبول معمولاً شامل تنظیم و تثبیت استخوان فک پایین برای دستیابی به تقارن بهتر و بهبود عملکرد دهانی است.
هزینه جراحی فک پایین
در مورد قیمت جراحی فک پایین باید با پزشک صحبت کنید چراکه هزینه این جراحی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و عواملی چون گستردگی جراحی، اتفاقات حین جراحی، هزینه‌‌های بیهوشی و بیمارستان می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد.
