شاید ندانید، اما آرتروز می‌تواند فک شما را نیز حتی درگیر کند و مشکلات زیادی را برایتان ایجاد نماید. این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی همچون آرتروز، روماتیسم مفصلی یا حتی آرتریت پسوریاتیک اتفاق بیفتد. آرتروز درجات مختلفی دارد و با ایجاد اختلال در مفصل فک یا مفصل تمپورومندیبولار ایجاد می‌گردد و چنانچه در زمان مناسب درمان نشود به مرور زمان بدتر خواهد شد.
مفصل فک، اسکلت فک پایین شما را به استخوان گیجگاهی متصل می‌نماید و کمک می‌کند تا فک در تمامی جهات به آسانی حرکت کند. در ادامه به بررسی و توضیح انواع مختلف آرتروز فک و انواع روش‌های درمانی آن خواهیم پرداخت.
آرتروز فک یک بیماری مزمن و معمول است، که به‌عنوان آرتروز مفصل فک یا آرتروز TMJ شناخته می‌شود. آرتروز فک باعث تخریب تدریجی بافت‌های مفصلی فک می‌شود، که عوارضی همچون درد، تورم و محدودیت حرکت را ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به آرتروز مفصل فک ممکن است با مشکلاتی همچون سختی در جویدن، درد در نقاط مختلف فک و مشکلات در گفتار روبه‌رو شوند. علائم آرتروز TMJ، ممکن است در ابتدا کمتر ظاهر شود؛ اما باگذشت زمان، شدت آن‌ها افزایش یابد و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد.
علت آرتروز فک چیست؟
آرتروز فک یک نوع بیماری دژنراتیو است که توانایی این را دارد تا روی مفاصل بدن اثر گذاشته و موجب تخریب غضروف مفصل شود و با افزایش سن نیز میزان تخریب را افزایش دهد. در صورتی که آرتروز دژنراتیو مفاصل فک را درگیر نماید، موجب تغییر شکل بافت سخت و نرم فک خواهد شد.
شما با داشتن اطلاعات کافی در خصوص این اختلال، می‌توانید تا حد چشمگیری از بروز این بیماری مزمن جلوگیری کنید و روند درمان را نیز با موفقیت پشت سربگذارید. علت‌های رایج آرتروز فک به شرح زیر هستند.
آسیب‌های مفصلی
ورزشکارانی که در شاخه تکواندو و بوکس فعالیت می‌کنند، جزء آن دسته از افرادی هستند که احتمال بروز آرتروز در آن‌ها به نسبت دیگر افراد بیشتر است. دلیل آن هم ضرباتی است که حین مبارزه با یکدیگر به فک آن‌ها وارد می‌گردد. در رفتن فک از جا و همچنین شکسته شدن آن موجب بروز این عارضه خواهد شد.
از این رو توصیه می‌شود کسانی که دچار آسیب در ناحیه فک شده‌اند و چندین سال هم از این موضوع می‌گذرد، ورزش‌هایی که مربوط به فک است را انجام دهند تا از بروز این عارضه تا حد زیادی جلوگیری به عمل بیاورند. شایان ذکر است که ورزشکاران رزمی بایستی حتما در زمان مبارزه از محافظ فک استفاده کنند.
آرتریت روماتوئید
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، یک نوع بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن، مفصل‌ها را عاملی بیگانه در نظر گرفته به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند و نوعی بیماری التهابی مزمن نیز به حساب می‌آید.
آرتریت پسوریاتیک
زمانی که التهاب مفاصل به همراه بیماری پوستی به نام پسوریازیس باشد، به آن آرتریت پسوریاتیک می‌گویند. افرادی که به این نوع بیماری مبتلا می‌شوند، مشکلاتی چون درد مفاصل، سختی مفاصل، تورم در مفاصل و دندان قروچه و همچنین پنجه نرم خواهند داشت. بروز این بیماری با گذشت زمان می‌تواند فرد را دچار آرتروز فک نماید.
دیگر عوامل ایجادکننده آرتروز فک
از دیگر مواردی که امکان ابتلا به آرتروز فک را افزایش می‌دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود که عبارتند از:
- بالا رفتن سن
- فعالیت بیش از اندازه فک
- ایجاد عفونت در دهان و دندان
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- اختلالات مربوط به رشد
- عوامل ژنتیکی در فرد
علائم آرتروز فک چیست؟
با توجه به شدت و علت بیماری، علائم آرتروز فک می‌تواند با یکدیگر فرق داشته باشد. در صورتی که آرتروز از نوع پیشرفته و شدید باشد، علائم آن موجب ایجاد اختلال در کارهای روزانه شخص خواهد شد، تا جایی که جویدن غذا نیز در وی تغییر خواهد کرد. در مقابل هر چه میزان علائم کمتر و خفیف‌تر باشد، درمان آرتروز نیز به دنبال آن آسان‌تر خواهد بود. از رایج‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
صدا دادن فک
از علائم و نشانه‌هایی که در آرتروز فک نمایان می‌شود، صدا دادن فک در حین باز و بسته شدن دهان به هنگام صحبت کردن و غذا خوردن است. البته شایان ذکر است که تنها این نشانه نمی‌تواند دلیلی برای بروز آرتروز فک باشد، ولی افرادی که این نشانه را دارند بهتر است در ابتدا پیش یک متخصص طب فیزیکی بروند و چنانچه آرتروز فک نیز نداشتند، تمریناتی برای تقویت فک خود دریافت نمایند.
درد در فک
این درد شدید می‌تواند هم در زمان غذا میل کردن و صحبت کردن اتفاق بیفتد، یا حتی در وقتی که فک در حال استراحت است. احساس درد شدید در فک می‌تواند نشانه‌هایی از وجود التهاب در این ناحیه باشد.
دیگر علائم مربوط به آرتروز فک نیز عبارتند از:
- وجود التهاب در مفاصل فک
- قفل شدن فک دهان
- کم شدن دامنه حرکت در فک
- بروز درد در اطراف گوش
- ایجاد درد در اطراف گردن
- سر درد
- داشتن دندان درد
- صدای شکننده حین غذا جویدن
- ایجاد مشکل در جویدن
- حساسیت فک
- احساس سرگیجه
در صورتی که بیماری آرتروز فک پیشرفت کرده باشد، می‌تواند علائم دیگری نیز از خود نشان دهد که عبارتند از:
- ایجاد التهاب مزمن
- زوال غضروف‌ها
- محدود شدن حرکت فک
درد فک الزاما نشانه آرتروز فک نخواهد بود!
بعضی از افراد تصور می‌کنند که وجود هر دردی در فک نشان‌دهنده آرتروز در آن است. بایستی بگوییم که بهتر است این باور اشتباه را کنار گذاشته و فراموش کنید، چرا که وجود درد در فک الزاما نشانه بروز آرتروز فک نخواهد بود! این درد می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- جویدن دائم آدامس
- وجود عفونت سینوسی
- وارد شدن ضربه به فک
- کشش بیش از اندازه فک در شرایطی مثل عمل دندان
- قرارگیری لوله‌ها در حین یک روش پزشکی
- نامرتب بودن دندان‌ها
- داشتن مشکلات ساختاری در استخوان فک
- بیماری‌های بافت همبند دهان
استفاده از برخی داروها هم امکان دارد روی عضلات فک اثر منفی گذاشته و سبب ایجاد درد شود. از سویی دیگر برخی از اختلالات روانی نظیر استرس و اضطراب بیش از اندازه هم موجب درگیری عضلات فک می‌شوند و در آینده مشکلات فراوانی را به وجود خواهند آورد.
روش‌های درمانی طب فیزیکی برای درمان آرتروز فک
طب فیزیکی می‌تواند درجات خفیف تا متوسط بیماری آرتروز فک را درمان نماید. برخی از رایج‌ترین این روش‌های درمانی به شرح زیر هستند:
فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی پزشک از روش‌های درمانی فعال و غیرفعال بهره می‌گیرد. در روش فعال پزشک ورزش‌های ویژه‌ای را به بیمار می‌دهد و با این حرکات میزان درد، التهابات مفصلی و فشار را از روی استخوان فک تا حد چشمگیری کاهش می‌دهد.
از سویی دیگر متخصص توانبخشی و طب فیزیکی از روش‌های درمانی ماساژ برای درمان آرتروز فک استفاده می‌کند. این ماساژ درمانی میزان جریان خون را در بافت بالا برده و سبب ترشح اپیوئیدهای درون زاد و سرکوب‌کننده درد نظیر انکفالین می‌گردد و مشکلات بیمار را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
لیزر درمانی
لیزر درمانی می‌تواند نوعی روش درمانی مکمل باشد. طول موج‌های نور سبب کاهش التهاب مفاصل می‌شود و با بالا بردن گردش خون در فک، میزان درد را کاهش می‌دهد. آن دسته از افراد که با قفل شدن فک دست و پنجه نرم می‌کنند، پس از انجادم لیزر درمانی تا حد قابل قبولی بهبودی می‌یابند.
مانیپولاسیون
مانیپولاسیون روش درمانی دستی یا به اصطلاحی کایروپراکتیک است که به دست متخصص طب فیزیکی انجام می‌پذیرد و موجب اصلاح مفصل فک می‌شود.
تزریق
در شرایط حاد و مواقع خاص، متخصص طب فیزیک تصمیم به تزریق در داخل مفصل فک می‌گیرد تا میزان درد و التهاب را تا حدی کاهش دهد.
با توجه به علائم آرتروز فک و شدتی که از خود نشان می‌دهد، پزشک امکان دارد راهکارهای دیگری را نیز به شما پیشنهاد دهد که عبارتند از:
- تحریک الکتریکی پالسی
- مصرف داروهای شل‌کننده عضله صورت
- تجویز داروهای ضد افسردگی
- مصرف داروهای ضد روماتیسمی
- استفاده از پمادهای موضعی
- تزریق استروئیدها
- تزریق اسد هیالورونیک
- انجام طب سوزنی
چنانچه هیچ یک از درمان‌های اشاره شده مفید و کاربردی واقع نشد، در مرحله آخر پزشک انجام عمل جراحی را پیشنهاد خواهد داد. اما خوشبختانه در 70 الی 80 درصد مواقع روش‌های درمانی ذکر شده تا حد چشمگیری سبب بهبودی بیمار می‌شوند.
مراقبت‌های خانگی برای درمان آرتروز فک
مراقبت‌های خانگی نیز می‌توانند تا حدی به درمان بیماری آرتروز در ناحیه فک کمک کنند و مشکلات را کاهش دهند. برخی از این مراقبت‌های خانگی عبارتند از:
- مصرف غذاهایی با بافت نرم که نیازی به جویدن زیاد ندارند.
- استفاده از کمپرس آب سرد یا گرم برای کاهش التهابات فکی
- ماساژ فک و انجام تمرینات خاص
- سعی در کاهش میزان استرس و اضطراب شخصی
آرتروز فک، یا همان آرتروز TMJ، از بیماری‌های تخریبی است، که بر مفصل‌های فک تأثیر می‌گذارد. تحقیقاتی که توسط دکتر جان اسمیت و تیم او در کلینیک مایو انجام شده است، به درک بیشتری از بیماری‌های مفصلی و آرتروز فک کمک کرده است. بر اساس این مطالعات عواملی مانند پیری، ژنتیک و استرس در ایجاد آرتروز مفصل فک مؤثر است. دکتر امیلی جانسون، متخصص برجسته روماتولوژی از دانشکده پزشکی هاروارد، اهمیت تشخیص زودهنگام و تغییرات در سبک زندگی در کنترل آرتروز فک و بهبود کیفیت زندگی بیماران تأکید کرده است.
یادداشت پایانی
آرتروز فک به دلیل وارد شدن آسیب شدید به مفصل فک و بافت‌های اطراف آن به وجود می‌آید. دلایل متعددی نظیر شکستگی فک، وارد شدن ضربات مکرر به فک، اضطراب و استرس بیش از حد برای بروز این مشکل وجود دارند. روش‌های درمانی مختلفی با توجه به درجات بیماری در مواقع مختلف از سوی پزشک به بیمار پیشنهاد می‌گردد تا در نهایت بهترین روش درمانی برای درمان آرتروز فک به کار گرفته شود.
شما می‌توانید برای درمان آرتروز فک و همچنین اطلاع از روش‌های درمان آرتروز فک به مطب دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی فک، صورت و زیبایی به نشانی میدان ونک، خ گاندی شمالی، ک صانعی شرقی، پلاک ۷، واحد ۲ مراجعه کنید یا برای رزرو وقت و پرسش در خصوص انواع جراحی فک و صورت و بلفاروپلاستی به صفحه اینستاگرام دکتر سزاوار به آدرس @drsezavaromfs مراجعه نمایید یا از طریق تلفن تماس ۰۲۱۸۸۷۸۴۱۷۲ – ۰۲۱۸۸۷۸۴۹۶۷ و شماره واتساپ ۰۹۰۲۲۵۴۲۴۴۸
