گرفتگی فک: احتمالا بارها برای شما هم پیش آمده که هنگام جویدن غذا یا حرف زدن دچار فک درد شدید یا گرفتگی در ناحیه فک خود شوید. به این عارضه همانطور که از نامش مشخص است، گرفتگی فک گفته می‌شود. درد فک می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. گرفتگی فک یکی از دلایلی است که باعث ایجاد این مشکل می‌شود. این مشکل در بسیاری از موارد موقتی است و خودبخود و با راهکارهای درمان خانگی مانند گرم کردن و… بهبود پیدا می‌کند. اما گاهی درد و گرفتگی جدی‌تر است و نیاز به دخالت پزشک برای درمان دارد.
برای مطالعه کامل تمامی نکات راجع به ایمپلنت دندان کلیک کنید.
گرفتگی فک وضعیتی دردناک و ناخوشایندی است، که می‌تواند ناشی عواملی مانند استرس و فشار عضلانی باشد. که معمولاً با گرفتگی عضلات فک و منطقه حول آن همراه است. اسپاسم فک می‌تواند منجر به محدودیت در باز و بسته کردن دهان، درد در ناحیه گردن و شانه شود. برای درمان گرفتگی فک، روش‌های مختلفی وجود دارد از جمله تمرینات کشش و استراحت عضلات، استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، و در موارد شدیدتر، مراجعه به متخصص برای درمان اسپاسم فک توصیه می‌شود.
گرفتگی فک چیست؟
گرفتگی استخوان فک یکی از مشکلات ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی است. گرفتگی می‌تواند در اثر عوامل مختلف مانند ضربه به قسمتهای سر، گردن و فک، جابجایی استخوان فک، دندان قروچه، فشردن فک و… ایجاد شود. گرفتگی استخوان فک در واقع یک بیماری مفصلی است که در آن مفصل و عضلات فک خوب کار نمی‌کند و باعث ایجاد درد میشوند. این مشکل می‌تواند باعث اختلال در باز و بسته کردن دهان، قفل شدن فک، احساس خستگی در صورت، متورم شدن صورت، وزوز گوش و سردردهای بی دلیل شود.
علت گرفتگی استخوان فک چیست؟
مفصل گیجگاهی فک وظیفه اتصال فک پایین به جمجمه را برعهده دارد. همچنین، به ما امکان می‌دهد حرف بزنیم، غذا بخوریم و دهان خود را باز و بسته کنیم. این مفصل از یک سر استخوانی تشکیل شده که روی آن یک دیسک غضروفی قرار گرفته است. این دیسک مانع از ساییده شدن سر مفصل و حفره آن می‌شود. عمده مشکلاتی که برای مفصل گیجگاهی فک به وجود می‌آید ناشی از عدم قرار‌گیری دیسک غضروفی در محل صحیح خود است.
یکی از مواردی که باعث می‌شود افراد به کرات به علت گرفتگی فک به پزشک مراجعه کنند، تزریق آمپول‌های بی‌حسی برای دندانپزشکی و… است. این موضوع باعث درد در ناحیه گردن و پشت سر می‌شود. به خصوص اگر در محل نادرست تزریق انجام شود. این درد مخصوصاً هنگام باز کردن فک بیشتر می‌شود. علت این نوع گرفتگی فک جدی نیست. در این موارد پزشک به بیمار اطمینان خاطر می‌دهد که مشکل به سادگی با استفاده از مسکن‌های ضد درد مانند بروفن و ژلوفن قابل درمان است.
چرا مفصل گیجگاهی دچار اختلال می شود؟
دلایل زیادی برای دردهای ناشی از اختلال مفصل گیجگاهی-فکی وجود دارد. در صورتی که دائما در معرض استرس و اضطراب بالایی باشید یا به درد حساس باشید، احتمال ابتلا به این اختلال در شما افزایش می یابد. شایع ترین دلایل اختلال مفصل گیجگاهی-فکی عبارت اند از:
- فشردن یا ساییدن مکرر دندان ها به همدیگر:به این کار دندان قروچه گفته می شود که فشار زیادی به مفصل وارد می کند و باعث ایجاد درد در این ناحیه می شود.
- آرتریت مفصل گیجگاهی فکی:این شرایط باعث می شود دامنه حرکت فک کمتر شود و دهان به اندازه کافی باز نشود.
- سایر اختلالات التهابی:در صورتی که مفاصل دچار التهاب شوند، درد زیادی در این ناحیه احساس می شود.
- اضطراب:در صورتی که شما دائما در معرض اضطراب و تنش بالایی در طول روز باشید، ماهیچه فک خود را سفت می کنید و دندان هایتان را به صورت ناخودآگاه به یکدیگر فشار می دهید.
- آدامس جویدن مکرر: این کار باعث خستگی فک و احساس درد می شود.
- وضعیت نشستن: در صورتی که دائما خم شوید و یا پشت کامپیوتر یا هنگام مطالعه قوز کنید، گردن و فک شما تحت فشار قرار می گیرد.
- مشکلات مربوط به دندان ها: در صورتی که دندان ها وضعیت مناسبی نداشته باشند، هنگام جویدن به خط فک فشار وارد می شود.
- سابقه شکستن فک: در صورتی که سابقه شکستگی در ناحیه فک خود داشته باشید، احتمال ابتلا به اختلالات مربوط به مفصل گیجگاهی-فکی بیش تر می شود.
- جراحی فک: پس از جراحی و بهبودی، ممکن است دامنه تحرک فک کمتر شود و باعث ایجاد درد در این ناحیه شود.
- قفل شدن فک: Lockjaw یا اصطلاحا تریسموس، زمانی اتفاق میفتد که نتوانید فک خود را به طور کامل باز یا بسته کنید. این موضوع می تواند باعث اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی و درد شود.
همچنین ممکن است مجموعه ای از این عوامل باعث ایجاد درد و اختلال در ناحیه فک شود. دردهای ناشی از گرفتگی فک یک اختلال رایج است که میلیون ها نفر در دنیا با آن روبه رو هستند. با این وجود بسیاری از این موارد نیز هرگز تشخیص داده نمی شوند؛ زیرا این اختلال علائم بسیار گسترده و متنوعی ایجاد می کند که این موضوع تشخیص اختلال در مفصل فک را کمی دشوار می کند.
علائم گرفتگی فک چیست؟
این علائم تقریبا در تمام کسانی که از مشکل گرفتگی استخوان فک رنج می برند یکسان است. برخی از این دلایل مستقیما با گرفتگی در ارتباط هستند. اما برخی دیگر تنها به دلیل درد ناشی از آن که زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ایجاد میشوند.
- عدم توانایی در باز کردن کامل دهان
- مشکلات بینایی (زمانی که گرفتگی شدید باشد).
- مشکل در تکلم.
- درد، سفتی و ناراحتی در فک یا صورت.
- مشکل در جویدن غذا مخصوصاً اگر جامد باشد.
- گوش درد.
- عدم تمرکز.
- ایجاد صدا هنگام باز و بسته کردن دهان.
- دندان‌درد.
- احساس خستگی و کسالت.
- حساسیت نسبت به کوچک‌ترین حرکات فک.
- احساس درد حتی با ورود کوچک‌ترین فشار به فک.
- سردردهای عصبی با سوزش در سر و صورت.
اختلال مفصل فکی چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص وجود اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی بر عهده دندان پزشک است که با در نظر گرفتن علائم شما، مدت زمان بروز دردها و بررسی سایر موارد تشخیص نهایی را انجام می دهد. در هنگام معاینه مفاصل فک دندانپزشک موارد زیر را ارزیابی خواهد کرد:
تاریخچه کاملی از وضیت دهان و دندان های شما را بررسی می کند.
عملکرد عضلات فک و مفاصل را ارزیابی می کند.
وضعیت دندان ها و الگوی گاز گرفتن را بررسی می کند.
همچنین دندانپزشک شما ممکن است برای بررسی وضعیت دیسک های مفاصل فک شما، به MRI نیاز داشته باشد.
پس از بررسی تمام این موارد، دندان پزشک شما می تواند مشکلات مربوط مفاصل فک را تشخیص دهد.
آیا گرفتگی فک با اسپاسم متفاوت است؟
همانطور که گفته شد، گرفتگی به دلیل آسیب‌های وارد شده به دیسک موجود در مفصل فک ایجاد می‌شود. اما اسپاسم بیشتر به مشکلاتی که در عضلات فک ایجاد میشوند، وابسته است. اسپاسم می‌تواند نتیجه شرایط عصبی که برای فرد به وجود آمده است باشد. چرا که هنگام عصبانیت یا استرس ممکن است فرد دندان‌های خود را محکم روی هم فشار دهد. این موضوع باعث اسپاسم عضلات فک خواهد شد.
گرفتگی فک، منشأ مفصلی و استخوانی دارد. یعنی زمانی که به استخوان فک ضربه وارد می‌شود، یا در صورتی که فک به مدت طولانی در حالت نادرست قرار بگیرد، ممکن است گرفتگی ایجاد شود.
اسپاسم و گرفتگی تنها علت‌های درد فک نیستند. به همین دلیل در صورتی که بخش پایینی صورت شما درد گرفت، لازم است به پزشک مراجعه کنید. چرا که در برخی موارد ممکن است این درد نشانه مشکلات جدی‌تری باشد. در صورتی که مشکلات فراتر از گرفتگی فک باشد، باید سریعا برای درمان آن اقدام کرد.
شیوه‌های درمان گرفتگی فک
اگر گرفتگی چندان جدی نباشد می‌توان با استراحت دادن به آن، دارو درمانی برای مدت کوتاه، استفاده از کمپرس سرد و گرم، خوردن غذاهای نرم و نیز و فیزیوتراپی آن را برطرف کرد.
چنانچه گرفتگی فک یک موضوع جدی باشد روش‌های درمانی دیگری توسط پزشک توصیه خواهد شد. یکی از روش‌های درمان گرفتگی شدید فک استفاده از اسپلینت است که بین دندان‌های فک بالا و پایین قرار می‌گیرد. اسپلینت ها به دونوع نرم وسخت تقسیم میشوند که نوع نرم کارایی چندانی نداردواغلب بیماران نیازمند نوع سخت هستند( قطعات پلاستیکی شفاف که حرکات فک را محدود می‌کنند تا مفصل و دیسک آن به جایگاه صحیح خود برگردند). دوره استفاده از اسپلینتها یا گاردهای اکلوزالی ممکن است که طولانی باشدها کوتاه است معملا بیماران شبها موقع خواب از آنها استفاده مینمایند که به این دلیل به آنها bite gaurd هم گفته می‌شود.
اگر موضوع گرفتگی استخوان فک شدیدتر باشد و اسپلینت نتواند مشکل را درمان کند، پزشک راهکار جراحی را به بیمار خود پیشنهاد می‌دهند. البته جراحی گزینه نهایی است. گرفتگی معمولا با روش‌های قبلی درمان می‌شود. باید اشاره کنیم که درصد کمی از افراد مبتلا به گرفتگی فک به این شیوه درمانی نیاز پیدا می‌کنند.
آیا ارتودنسی باعث اختلال در مفصل فک و گرفتگی فک می شود؟
در جواب این سوال باید گفت که این یک شایعه رایج است که ارتودنسی می تواند باعث درد و اختلال مفصل فک شود. کارشناسان می گویند تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط دردها و اختلالات مفصل گیجگاهی-فکر با ارتودنسی، اثبات نشده است.
چه کسانی بیشتر دچار گرفتگی فک میشوند؟
به طور کلی بر اثر عوامل مختلف ممکن است افراد دچار گرفتگی یا اسپاسم فک شوند. اما این عارضه معمولا در افراد بالای 40 سال بیشتر رخ می‌دهد. همچنین براساس مطالعات انجام شده و آمار به دست آمده، گرفتگی فک در زنان بیشتر از مردان اتفاق می‌افتد.
مدت زمان گرفتگی فک چقدر است؟
برخی از گرفتگی‌های فک به خودی خود به سرعت پس از گذشت چند روز با استراحت یا کمپرس آب گرم و سرد خوب میشوند. در صورتی که افراد این درد را نادیده بگیرند و پشت گوش بیندازند، مزمن شده و در فعالیت‌های آنها اختلال ایجاد می‌کند. بنابراین با مشاهده علائم باید حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
دکتر جاناتان پارکر، متخصص ارتودنسی در دانشگاه هاروارد، در تحقیقات خود نشان داده که گرفتگی فک می‌تواند ناشی از اضطراب، یا مشکلات مفصل گیجگاهی – فکی باشد. مطالعه‌ای که توسط دکتر سوزان میلر در مجله دردهای عضلانی و اسکلتی منتشر شده است، نشان می‌دهد که درمان گرفتگی فک می‌تواند شامل تکنیک‌های مختلفی از جمله تمرینات ورزشی، استفاده از کمپرس گرم یا سرد، ماساژ عضلات و مدیریت استرس باشد.
جمع بندی
گرفتگی فک به تنهایی مشکل جدی نیست و معمولا خودبخود بهبود پیدا می‌کنند. اما در صورتی که گرفتگی استخوان‌ها ادامه دار باشد، ممکن است باعث بروز علائم جدی‌تر مانند دردهای مزمن و مشکلات تمرکز، شنوایی و بینایی شود. حتی ممکن است درد علت دیگری به جز گرفتگی داشته باشد. بنابراین در صورتی که بعد از چند روز درد گرفتگی از بین نرفت، برای معاینه باید به موقع به پزشک متخصص مراجعه کرد. پزشک با تشخیص درست می‌تواند مانع از ایجاد مشکلات جدی شود. دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی فک و صورت هستند که می‌توانند با شناسایی دقیق و به موقع اسپاسم یا گرفتگی فک به شما در حل این مشکل کمک کند. ایشان به صورت تخصصی در حوزه جراحی دهان و فک فعالیت می‌کنند. بنابراین تجربه کافی در ارائه راهکارهای درمانی مناسب را خواهند داشت.
در صورتی که نیاز به مشاوره یا رزرو نوبت معاینه برای گرفتگی استخوان فک دارید، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی آنلاین و تلفنی درج شده در سایت دکتر سزاوار اقدام کنید.
