التهاب زبان چیست؟ علل، علائم و درمان عفونت زبان (گلوسیت)

التهاب و تورم شدید زبان، اغلب به دلیل عفونت زبان، واکنش آلرژیک و یا ضربه ناشی از گاز گرفتن و تحریک دندان اتفاق می‌افتد و گاهی دردآور است. این مشکل ممکن است به دلیل مصرف برخی از داروها اتفاق افتد. اما خوب است، بدانید که التهاب و تورم زبان نمی‌تواند نشانه بیماری سرطان و تومور بدخیم باشد. اما به هر حال مشکلاتی را ایجاد می‌کند که علت‌یابی و درمان آن ضرورت دارد. در ادامه به علت، علائم و عوارض ناشی از التهاب زبان می‌پردازیم؛ همچنین اگر به دنبال علت بزرگ شدن زبان در دهان هستید، خواندن این مقاله می‌تواند در علت یابی و چگونگی درمان به شما کمک کند.

از مشکلات شایع در زمینه سلامت دهان التهاب زبان است؛ که می‌تواند به شکل‌های مختلفی از جمله زخم‌زبان، سوزش زبان باشد. التهاب زبان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند آسیب‌دیدن بافت‌های زبان، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی، عوامل تغذیه‌ای نامناسب باشد. درمان زخم‌زبان معمولاً به‌واسطه اصلاح عوامل زمینه‌ای نظیر بهبود تغذیه، استفاده از محصولات ضدالتهابی موضعی، یا مصرف داروهای مخصوص به‌عنوان ضدباکتری یا ضدقارچ صورت می‌گیرد. اما در مواردی که سوزش زبان به‌شدت پیشرفت کرده باشد، ممکن است نیاز به مشاوره تخصصی از طرف پزشک دهان و دندان‌پزشکی یا متخصص زبان باشد.

علائم التهاب زبان

زبان نقش مهمی در غذا خوردن و صحبت کردن ایفا می‌کند؛ بنابراین متورم شدن این عضو می‌تواند، عذاب‌آور باشد. این عضو به ظاهر کوچک از ۸ عضله تشکیل شده است که همگی با غشای مخاطی پوشانده شده‌اند. روی سطح فوقانی زبان برجستگی‌های چشایی قرار دارند؛ شما با کمک این برجستگی‌ها طعم واقعی غذا (شوری، ترشی، تلخی و …) را تشخیص می‌دهید. زبانی که متورم و ملتهب می‌شود با علائم خاصی همراه است که عبارتند از:

• احساس درد در زیر زبان
• از دست دادن قدرت تکان دادن زبان
• ناتوانی در جویدن غذا و صحبت کردن
• احساس سنگینی در زبان و دهان
• قرمز شدن شدید زبان و یا از دست دادن رنگ آن
• ایجاد برجستگی و یا ضایعات بر روی سطح زبان
• احتمال خونریزی
• تب

توجه داشته‌ باشید که علائم تورم شدید و عفونت زبان ممکن است، فقط در این عضو و یا در سایر قسمت‌های بدن خود را نشان دهد. متخصصان با در نظر گرفتن تمامی علائم مربوط به تورم زبان، علت و نحوه درمان را مشخص می‌کنند.

انواع مختلف التهاب زبان

التهاب و تورم شدید زبان یا گلوسیت، انواع مختلفی دارد؛ که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

 گلوسیت حاد

التهاب زبان حاد یا گلوسیت حاد نوعی التهاب و تورم در زبان است که به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و علائم آن معمولا بسیار شدید است. این نوع گلوسیت معمولا به علت یک واکنش شدید آلرژیک ایجاد می‌شود.

 گلوسیت مزمن

گلوسیت مزمن نیز نوعی التهاب و تورم شدید زبان است که به صورت مداوم عود می‌کند. این نوع از التهاب، ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد و جز علائم آن بیماری محسوب می‌شود.

 گلوسیت آتروفیک

گلوسیت آتروفیک که به عنوان گلوسیت هانتر نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که بخش بزرگی از پرزهای زبان از بین برود. این بیماری باعث تغییر در رنگ و بافت زبان می شود؛ در این نوع گلوسیت، زبان ظاهری براق خواهد داشت.

علت ورم و تورم شدید زبان چیست؟

علت تورم زبان می‌تواند در هر فرد متفاوت باشد. عادات و سبک زندگی و همچنین عوامل محیطی در بروز تورم زبان نقش زیادی دارند؛ از علت ورم زبان و به طور کلی دلایل ابتلا به این عارضه عبارتند از:

• تروما: سوزش، گاز گرفتن، سوراخ شدن و یا صدمه زدن به زبان.
• تحریک: به دلیل مصرف تنباکو، سیگار، الکل و غذاهای پرادویه.
• ریفلاکس اسید معده.
• آلرژی: واکنش به غذا، برخی از داروها، نیش زنبورهای عسل و سایر محصولات خوراکی.
• عدم تعادل ویتامین: کمبود برخی از مواد مغذی به‌ویژه ویتامین B کمپلکس، ویتامین C و فولات.
• انواع عفونت زبان مثل عفونت باکتریایی در زبان و یا سایر قسمت‌های بدن
• وجود بیماری‌هایی مثل سرطان که از یک قسمت زبان و با التهاب و تورم شروع می‌شود.
• متابولیک: اختلال در عملکردهای متابولیکی مثل اختلالات غده هیپوفیز.
• وجود مشکلات ارثی مثل سندروم داون.

علت بزرگ شدن زبان در طب سنتی

علت بزرگ شدن زبان در طب سنتی متفاوت از علوم دیگر نیست، به عبارت دیگر طب سنتی نیز علل گفته شده در ابتدای این نوشتار را علت تورم و بزرگ شدن زبان می‌داند. اما مهم‌ترین و اصلی‌ترین علت را می‌توان بزرگ شدن عضلات و ضایعات عروقی دانست. با این حال ممکن است افراد بدون علائم خاصی از وجود بیماری دیگر بزرگ شدن زبان را گزارش دهند.

عوارض ناشی از التهاب زبان

وقتی زبان متورم و دچار التهاب شدید می‌شود؛ سه مشکل اساسی را به دنبال دارد:

• از دست دادن قدرت تکلم
• ناتوانی در جویدن و بلعیدن غذا
• احساس درد شدید در صورت عفونت

چه کسانی بیش تر در معرض خطر ابتلا به التهاب و تورم شدید زبان هستند؟

افرادی که برخی از شرایط زیر را دارند، ممکن است دچار این بیماری شوند:

• آسیب دهانی
• خوردن غذاهای تند
• استقاده از بریس (در ارتودنسی) یا پروتزهایی که زبان را تحریک می‌کند.
• داشتن تبخال
• داشتن سطح آهن پایین خون
• داشتن آلرژی غذایی
• داشتن اختلال در سیستم ایمنی

راه‌های تشخیص و علت التهاب زبان

برای درمان تورم شدید و عفونت زبان ابتدا باید علت آن مشخص شود. برای مثال وقتی این عارضه در اثر یک بیماری عفونی ایجاد شده است، پزشک داروهای آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. اما وقتی دلیل آن، مصرف غذاهای حاوی ادویه و یا اختلالات هورمونی است، مصرف چنین دارویی نمی‌تواند مؤثر واقع شود. به هر صورت این متخصص فک، دهان و صورت است که با مشاهده علائم و علت اقدام به درمان زبان متورم می‌کند.

برای بیمار در همان مرحله تشخیص معایناتی انجام می‌شود که شامل:

• مشاهده برجستگی‌های روی سطح زبان (پاپیل یا پرز) که ممکن است از بین رفته و یا متورم شده باشند.
• بررسی متورم شدن قسمتی از زبان و یا التهاب کامل آن.
• انجام آزمایش خون و یا استفاده از سوزن بیوپسی (نمونه‌برداری) برای تشخیص دلیل بیماری.

متخصصان فک، دهان و  صورت با توجه به معاینات اولیه دلیل بیماری را تشخیص داده و سپس اقدام به درمان می‌کنند.

درمان‌ عفونت زبان به همراه التهاب و تورم

همانطور که اشاره شد التهاب زبان می‌تواند ناشی از عفونت زبان و یا ابتلا به برخی بیماری‌ها باشد. اما به طور کلی درمان تورم زبان در دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول بیمار باید نکات خودمراقبتی را رعایت کند؛ به عبارت دیگر قبل از هر چیز باید سطح بیماری التهاب و تورم شدید زبان با روش‌های خانگی کنترل شود. نکات مهم قبل از درمان عبارتند از:

• باید روزانه ۳ بار دهان را با دهانشویه و یا محلول آب و نمک شستشو دهید؛ این کار زمانی کاربرد دارد که علت تورم شدید زبان، یک عفونت باکتریایی باشد.
• خودداری از مصرف غذاهای حاوی ادویه، آجیل‌های شور و یا مواد غذایی خشک مثل چیپس سیب‌زمینی که یکی از نکاتی است که باید به آن توجه داشته باشید.
• غذاهای اسیدی مثل سرکه، ترشی‌جات و حتی مصرف مرکبات هم ممکن است به میزان التهاب زبان دامن بزند؛ بنابراین باید از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
• اگر به دلیل وجود دندان خراب یا شکسته به این عارضه مبتلا شده‌اید (گازگرفتگی زبان)، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید.
• مصرف مایعات زیاد و رژیم‌غذایی متعادل هم می‌تواند، سرعت درمان را افزایش دهد.
• در طی مدتی که زبان متورم شده است، بهتر است از نوشیدن مایعات بیش از حد سرد و یا داغ خودداری کنید؛ همچنین مایعات را با نی بنوشید.
• خوردن هر غذایی را که میزان درد زبان متورم را بیشتر می‌کند، متوقف کنید. به‌جای آن غذاهایی را میل کنید که سریع‌تر بلعیده می‌شوند و نیازی به جویدن ندارند؛ مثل: سوپ، فرنی، ماست، شیر و ژلاتین.

اما در صورتی که تنها با مراقب‌های خانگی درمان عفونت زبان امکان‌پذیر نبود، باید برای درمان التهاب و تورم شدید زبان باید به متخصص فک، دهان و صورت مراجعه کنید.

درمان تورم رگ زیر زبان

گاها افراد به دلیل درمان تورم رگ زیر زبان به پزشک مراجعه می‌کنند. در ابتدا باید خاطرنشان کنیم که رنگ تیره رگ زیر زبان نشانه بیماری یا شرایط خاص پزشکی نیست. اما اگر این رگ‌ها دچار تورم و درد شدند باید به پزشک مراجعه کنید. با توجه به علت این عارضه نحوه درمان تورم رگ زیر زبان نیز مشخص می‌شود. تورم رگ زیر زبان یا واریس زیر زبانی می‌تواند، ناشی از موارد زیر باشد:

• زخم‌های کانکر یا همان زخم‌های آفتی
• کیست مخاطی دهان
• ویروس پاپیلومای انسانی(HPV)
• کیست لنفواپیتلیال
• سیالولیتیازیس
• تومور غدد بزاقی
• جوش زیر زبانی

برای درمان تورم رگ زیر زبان می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• انجماد و فریز و همچنین تزریق داروی اینترفرون آلفا- B
• لیزر و کرایوتراپی
• داروی ضد التهاب و یا عمل جراحی
• عمل جراحی
• انجام پرتودرمانی و شیمی درمانی نیز ضروری

مصرف دارو برای درمان التهاب زبان

متخصص فک، دهان و صورت با توجه به علائم و شدت یا خفیف بودن التهاب زبان اقدام به درمان می‌کند. در این صورت اگر میزان تورم و التهاب شدید زبان کم باشد، برای درمان آن دهان‌شویه‌های حاوی بی‌حس کننده و یا داروی مسکن تجویز می‌شود. در مواردی که زبان دچار عفونت شدید شده باشد، از آنتی‌بیوتیک و یا بی‌حس‌کننده‌های موضعی استفاده می‌شود.

برای التهاب زبان کوچک چه باید کرد؟

التهاب زبان کوچک هم مانند زبان، می‌تواند ناشی از تعدادی عوامل مختلف باشد، از جمله عفونت، آلرژی و آسیب. برای درمان التهاب زبان کوچک باید به متخصص مراجعه کرد؛ پزشک شما می‌تواند علت التهاب زبان کوچک شما را تعیین کند و بهترین روش درمان را برای شما توصیه کند.

در این میان، می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کمک به کاهش درد و تورم استفاده کنید؛ همچنین می‌توانید از کمپرس سرد برای کمک به کاهش تورم استفاده کنید. از نوشیدن الکل و استعمال دخانیات خودداری کنید، زیرا اینها می‌توانند التهاب را بدتر کنند.

چه ارتباطی بین التهاب زبان و سرطان دهان وجود دارد؟

سرطان دهان در واقع رشد غیر طبیعی سلول ها در هر نقطه از دهان یا لب ها است. بسیاری از انواع سرطان دهان در سلول‌های سنگفرشی که سلول‌های نازک و مسطح دهان هستند، شروع می شود. سرطان دهان باعث ایجاد زخم روی زبان و یا احساس مداوم بی حسی در دهان می‌شود.

علائم سرطان دهان شامل زخم‌ها یا توده‌هایی است که روی لب‌ها یا دیگر نقاط دهان ظاهر می‌شود. گاهی اوقات نیز ممکن است لکه‌های سفید رنگی در مخاط دهان ایجاد شود که با پاک کردن، از بین نمی‌روند. این علائم با علائم تورم و التهاب زبان متفاوت است و جز مشکلات جدی دهان محسوب می‌شود.

این در حالی است که تورم زبان، در صورتی که باعث مسدود شدن راه هوایی نشود، مشکل جدی نیست و اغلب با رعایت بهداشت و رژیم غذایی قابل درمان است. درمان سرطان دهان می تواند شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، درمان هدفمند یا ایمونوتراپی باشد.

علت درد زبان و زمان مراجعه به پزشک

پیش‌تر اشاره شد که علت درد زبان می‌تواند، ناشی از عوارض ابتلا به التهاب و تورم زبان باشد. بنابراین توجه داشته باشید هر زمانی که تورم شدید زبان به درد و ایجاد تب کشیده شود، مراجعه به متخصص فک، دهان و صورت ضرورت دارد. در مواردی که این عارضه خفیف باشد، در طی سه روز درمان درد زبان ممکن خواهد بود.

اما اگر مدت زمان تورم و التهاب زبان به بیش از ۳ روز کشیده شد، حتما به پزشک مراجعه کنید. ایجاد بثورات پوستی و کاهش وزن شدید هم نشانه خطرناک بودن التهاب زبان است که حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

دکتر مهدی سزاوار یکی از بهترین  متخصصان فک، دهان و ایمپلنت دندان در تهران هستند که به دلیل سابقه و تجربه کاری موجه می‌توانند به تشخیص علت التهاب زبان و درمان آن به شما کمک کند. در صورتی که به این عارضه مبتلا شدید می‌توانید به یک متخصص متبحر و کاربلد مراجعه کنید و از طریق لینک‌های ارتباطی موجود در سایت، از دکتر سزاوار کمک بگیرید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در مورد لمینت و کامپوزیت میتوانید از طریق لینک های ارتباطی با دکتر سزاوار در ارتباط باشید.

آلودگی زبان یکی از مسائلی است که معمولاً با زخم‌زبان و سوزش زبان همراه است. بر اساس مطالعات دکتر ماریا جونز و تیم او، نشان داده است که التهاب زبان می‌توانند ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی، آسیب‌های مکانیکی یا شیمیایی باشند. میزان مبتلا شدن به زخم‌زبان بستگی به عوامل فردی، محیطی و ژنتیکی دارد. توجه به بهداشت دهان، تغذیه مناسب، و مراقبت‌های پزشکی منظم می‌توانند به کاهش بیماری التهاب زبان مؤثر باشد.

نکته نهایی درباره التهاب زبان

التهاب شدید زبان یا گلوسیت می تواند دلایل مختلفی داشته باشد و باعث می‌شود فرد نتواند به راحتی غذا بخورد و حرف بزند. در اغلب موارد، علائم تورم زبان و گلوسیت با گذشت زمان و انجام درمان‌های خانگی کاملا از بین می‌رود. در طول مدت درمان بهتر است از خورد غذاهایی که باعث التهاب زبان می‌شود، خودداری کنید تا سرعت بهبودی التهاب زبان بیشتر باشد. رعایت بهداشت دهان و دندان نیز می‌تواند به پیشگیری از مشکلات ناشی از التهاب شدید زبان، کمک کند.

در صورتی که علائم التهاب و تورم شدید زبان با درمان و مراقبت‌های دهانی بهبود نیافت، بهتر است با دندان پزشک خود مشورت کنید. در صورتی که زبان‌تان به شدت متورم شده است و راه تنفس را مسدود کرده، حتما با اروژانس تماس بگیرید یا سریعا به بیمارستان بروید.