قفل شدن فک

سفت یا قفل شدن فک می‌تواند برای سایر قسمت‌های بدن مثل سر، گوش، دندان، صورت و گردن درد ایجاد کند. شدت درد ناشی از سنگین شدن فک اغلب با درد شدید، ضربان‌دار و حساسیت همراه است. زمان خمیازه کشیدن و یا جویدن غذا درد فک بیشتر می‌شود. محل درد هم در افراد یکسان نیست. اگر فک شما بیش از حد سفت شده است، احتمالا از دو سمت صورت، فک، بینی، دهان یا گوش احساس ناراحتی و درد می‌کنید. بد نیست بدانید که اختلالاتی که در قسمت فک ایجاد می شود به اختلالات گیجگاهی فکی شهرت دارند و با نام (TMD) شناخته می شوند. برای درمان ابتدا باید علت قفل شدن فک را بدانید. به همین دلیل این مطلب را در وب سایت دکتر سزاوار منتشر کردیم تا از دلیل این عارضه مطلع شوید. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه شوید.

برای مطالعه کامل مقاله جراحی های فک کلیک کنید.

سنگین شدن فک نشانه چیست؟

سنگین شدن فک که برخی آن را با عبارت قفل شدن فک نیز تعبیر می کنند، می تواند نشانه بروز چندین عارضه باشد. برای مثال ممکن است سنگین شدن فک نشانه ای از یک اختلال به نام اختلال گیجگاهی فکی و یا نوعی آرتروز باشد، یا ممکن است به دلیل عادات نامناسب بیمار مثل دندان قروچه و جویدن بیش از حد نیز باشد. ما در این مقاله علت و نشانه های سنگین شدن فک را توضیح داده ایم تا با آگاهی بیشتر برای درمان این عارضه اقدام کنید. به خاطر داشته باشید که سنگین شدن فک می تواند یک عارضه کوتاه مدت باشد و با برخی تمرینات فک و استراحت درمان شود. در غیر این صورت باید احتمال وجود عارضه های دیگر را داد. بنابراین پیشنهاد می شود برای از دست ندادن زمان طلایی درمان بهتر است به محض مشاهده و احساس علائم به متخصص فک مراجعه کنید.

نکات کلیدی در مورد اختلالات گیجگاهی فکی

• اختلالات گیجگاهی فکی (TMD) اختلالاتی در عضلات فک، مفاصل گیجگاهی فکی و اعصاب مرتبط با درد مزمن صورت است.
• ممکن است به دلیل فشار زیاد روی مفاصل فک و گروه عضلانی که جویدن، بلع و گفتار را کنترل می کنند، ایجاد شود که این ممکن است به دلیل دندان قروچه، آسیب به فک، سر یا گردن یا آرتروز باشد.
• علائم ممکن است شامل سنگین شدن فک، درد فک، سردرد، گوش درد، حرکات محدود دهان و کلیک کردن یا قفل شدن فک باشد. همچنین ممکن است درد در صورت، شانه، گردن یا کمر وجود داشته باشد.
• درمان می تواند شامل استراحت مفصل گیجگاهی فکی، فیزیوتراپی، دارو، تغییرات رفتاری، یا دستگاه ارتوپدی یا محافظ دهان باشد.
• علائم TMD می تواند در زمان استرس عود کند.

اختلال گیجگاهی فکی یا (TMD) چیست؟

در مورد نام، تعریف، علائم، علل و درمان اختلالات گیجگاهی فکی، اختلاف نظر زیادی در میان پزشکان و محققان وجود دارد. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به TMD قبل از تشخیص و درمان صحیح به چندین پزشک و یا دندانپزشک مراجعه می‌کنند.

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) مفصل فک است. اختلالات گیجگاهی فکی (TMD) به گروهی از شرایطی اطلاق می‌شود که بر مفصل گیجگاهی فکی و همچنین عضلات کنترل کننده جویدن تأثیر می‌گذارد. اگرچه اصطلاحات TMJ و اختلال TMJ برای توصیف اختلالات مرتبط با این مفصل استفاده می شود، TMD نیز یک اصطلاح پذیرفته شده است.

از آنجایی که بسیاری از مردم به دنبال درمان برای درد فک یا سایر مشکلات مرتبط نیستند، تشخیص اینکه چه تعداد واقعاً تحت تأثیر TMD هستند دشوار است. برای اکثر افراد، این ناراحتی موقتی است و در طول زمان در نوسان است. تنها درصد کمی دچار مشکلات جدی و بلندمدت می شوند. به نظر می رسد TMD زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد.

جزئیات مفصل گیجگاهی فکی

بهتر است قبل از اینکه در مورد چرایی و علت درد فک خود اطلاعات کسب کنید بدانید که دقیقا در کجای فک احساس درد دارید و علت آن چیست. مفصل گیجگاهی فکی (فک پایین) را به استخوان تمپورال در کنار سر متصل می کند. شما می توانید با قرار دادن انگشتان خود درست در جلوی گوش و باز کردن دهان یا حرکت دادن فک از این طرف به سمت دیگر، آن را در هر طرف سر خود احساس کنید.

TMJ از 2 بخش تشکیل شده است که توسط یک دیسک از هم جدا شده اند که شوک ناشی از جویدن و سایر حرکات را به مفصل جذب می کند. این سیستم همراه با ماهیچه های متصل به مفصل و اطراف آن، به فک اجازه می دهد تا به سمت بالا و پایین، جلو و عقب و به پهلو حرکت کند. این حرکت شما را قادر می سازد صحبت کنید، بجوید و قورت دهید. توجه داشته باشید هر چیزی که مانع از کارکرد صحیح مفاصل و ماهیچه ها شود ممکن است به TMD کمک کند.

عوامل کمک کننده به ایجاد اختلالات گیجگاهی فکی

کارشناسان تصور می کنند که TMD توسط چندین عامل متقابل ایجاد می شود. با این حال، در مورد عوامل خاص دخیل و نقشی که هر کدام ایفا می کنند، اختلاف نظر وجود دارد. این عوامل ممکن است در ایجاد TMD نقش داشته باشند:

• ضربه به فک یا گردن
• آرتریت مفصل
• عادات دهانی، مانند دندان قروچه، فشردن دندان، یا گاز گرفتن لب
• مشکلاتی که بر نحوه قرار گرفتن دندان ها در کنار هم تأثیر می گذارد
• تنش عضلانی
• شرایط روانی مانند افسردگی

قفل شدن فک عصبی

به طور کلی قفل شدن فک عصبی یک وضعیت بسیار دردناک یا ناشی از فشار و تنش در منطقه فک است که سبب محدودیت در حرکت فک می‌شود. ممکن است قفل شدن فک عصبی ناشی از استرس، تنش و مشکلات روانی نظیر افسردگی باشد. به همین منظور برای حل قفل شدن فک ناشی از اعصاب باید فرد بتواند روی اعصاب خود کنترل داشته باشد و در حین شرایط استرس و اضطرابی دندان‌هایش را روی هم فشار ندهد.

قفل شدن فک در تشنج

تشنج یک وضعیت پزشکی است که ممکن است با قفل شدن فک همراه باشد. در این وضعیت، عضلات بدن به‌طور ناخودآگاه و به‌صورت ناگهانی تنش می‌گیرند و فرد توانایی حرکت اعضای بدن خود را نخواهد داشت. قفل شدن فک نیز ممکن است اتفاق بیفتد که در چنین شرایطی فرد قادر به باز کردن دهان خود نیست. در چنین شرایطی اهمیت مهار کردن اضطراب و ایمنی فرد بسیار مهم است که باید اطرافیان به آن توجه کنند.

قفل شدن فک و سکته

قفل شدن فک معمولاً با تنش عضلات فک همراه بوده و ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند استرس، اضطراب، بیماری‌های دندانی یا تشنج‌های عضلانی باشد. اما، اگر این وضعیت همراه با علائمی مانند درد شدید در ناحیه گردن، فروپاشی یا مشکلات حرکتی دیگر باشد احتمال وجود مشکل جدی‌تر مانند سکته مغزی وجود دارد. بنابراین در چنین شرایطی باید حتما به اورژانس زنگ بزنید تا بیمار را به اولین مرکز درمانی یا بیمارستان منتقل کند.

قفل شدن فک هنگام خمیازه

قفل شدن فک ممکن است ناشی از مشکلات در مفصل گیجگاهی فک باشد که وظیفه باز و بسته شدن دهان را بر عهده دارد. این مفصل در ناحیه صورت، زیر چشم و گوش ها قرار دارد و اگر اختلالی در آن رخ دهد، فعالیت‌های روزمره مانند خمیازه کشیدن، مسواک زدن، غذا خوردن و حتی صحبت کردن برای فرد دشوار می‌شود.

قفل شدن فک در خواب

تریسموس یک وضعیتی است که در آن فرد به طور ناخودآگاه دندان‌های خود را به هم فشار می‌دهد یا آنها را به طور مداوم بر روی یکدیگر مالش می‌دهد، معمولاً در طول شب و در حالت خواب رخ می‌دهد. استرس یکی از عواملی است که می‌تواند این وضعیت را تشدید کند. در واقع، افرادی که تحت فشارهای ناشی از استرس یا اضطراب قرار دارند، ممکن است این روند را در خواب تجربه کنند.

علائم سفت شدن و قفل شدن ناگهانی فک

سنگین شدن فک یا قفل شدن فک با علائم مشخصی همراه است که عبارتند از:

• احساس سنگینی در ناحیه فک
• ناتوانی در حرکت دادن فک زمانی که قصد باز کردن دهان را دارید.
• احساس درد شدید در استخوان فک

7 علت قفل شدن فک

ابتلا به اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD یا TMJD)

TMD یا اختلالات مفصل گیجگاهی باعث ایجاد درد شدید در ناحیه مفصل فک و عضلات اطراف آن می‌شود. این عارضه با قفل شدن ناگهانی فک در یک مفصل و یا هر دو مفصل گیجگاهی فک بروز می‌کند. این استخوان در بین استخوان گیجگاهی و فک پایین قرار دارد.

عارضه TMD باعث بروز درد و ایجاد حساسیت برای لمس گوش، فک و صورت می‌شود. به نحوی که در زمان جویدن غذا به شدت احساس درد می‌کنید. حتی در این زمان صدای تکان خوردن استخوان فک هم به گوش‌تان می‌رسد. البته درد ناشی از این عارضه و سفت شدن استخوان فک موقتی است و با مراقبت در منزل برطرف می‌شود.

ابتلا به استرس شدید

استرس شدید می‌تواند یکی دیگر از علت سنگین شدن فک یا قفل شدن فک باشد. زمانی که میزان اضطراب شما بیش از حد می‌شود، ممکن است به طور ناخواسته فک بالا و پایین را به هم فشار دهید. دندان قروچه هم از علائم عصبانیت شدید است. این حالت‌ها بیشتر در زمان خواب اتفاق می‌افتد و فک را درگیر می‌کند. در واقع بدون اینکه آگاهی داشته باشید، فک سفت می‌شود.

احساس گرفتگی در فک و درد شدید در زمان خواب به دلیل استرس باعث بیداری می‌شود. اما تبعات آن در زمان صحبت کردن و غذا خوردن خود را نشان می‌دهد.

البته قفل شدن فک به دلیل استرس با علائم دیگری از جمله سردردهای تنشی هم همراه می‌شود.

ابتلا آرتروز (OA)

آرتروز بیشتر در مفاصل دست و پا بروز می‌کند. در موارد نادری هم ممکن است در مفاصل گیجگاهی بروز کند. این عارضه مفصلی باعث به تحلیل رفتن غضروف‌های استخوان‌های فک می‌شود. در نتیجه م می تواند ایجاد تنگی و سنگین شدن فک و احساس درد شدید را در پی داشته باشد. آرتروز قدرت تکان دادن استخوان فک را از بین می‌برد. البته این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.

دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها روی هم

سنگین شدن فک می‌تواند در نتیجه فشردن دندان‌ها یا دندان قروچه ایجاد شود. البته استرس تنها عامل دندان قروچه نیست. بلکه گاهی نامرتب بودن دندان‌ها و عادت شخصی باعث بروز چنین عارضه‌ای می‌شود. دندان قروچه ممکن است در خواب و یا بیداری اتفاق بیفتد. در هر صورت نسبت به آن آگاهی کامل را ندارید.

علت قفل شدن فک با دندان قروچه باعث احساس درد در ناحیه فک بالا و پایین، گردن و صورت می‌شود. البته اگر سنگین شدن فک به دلیل دندان قروچه باشد، باعث سر درد و گوش درد شدید می‌شود.

جویدن بیش از حد

یک علت قفل شدن و سنگین شدن فک، جویدن بیش از حد غذا با دندان است. البته این عادت در افراد به ندرت دیده می‌شود. اما جویدن آدامس رایج‌ترین ماده غذایی است که شما را برای جویدن بیشتر وادار می‌کند. نتیجه آن هم قفل شدن فک پایین خواهد بود.

آرتریت روماتوئید (RA)

از دیگر علل قفل شدن و سنگین شدن فک ابتلا به نوعی اختلال التهابی خود ایمنی است. این بیماری که در علم پزشکی با نام روماتوئید (RA) نامیده می‌شود، بر روی عضلات و مفاصل تاثیر می‌گذارد. . این عارضه باعث آسیب به مفصل فک و نواحی اطراف آن می‌شود. همچنین یکی از عوامل از بین رفتن استخوان فک است.

قفل شدن فک در بیماری روماتوئید با از دست دادن قدرت تنفس با بینی هم می‌شود. برای درمان تنگی فک باید حتما به متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید.

ابتلا به کزاز

کزاز یک بیماری عفونی کشنده است که در سنین کودکی همه واکسن آن را دریافت می‌کنند. با این حال اگر کسی به هر دلیلی این واکسن را دریافت نکند و به این بیماری مبتلا شود، قدرت تکان دادن فک خود را از دست می‌دهد. هر چند امروزه این بیماری به ندرت دیده می‌شود.

اختلالات گیجگاهی فک چگونه تشخیص داده می شود؟

روش های مختلفی برای تشخیص TMD استفاده می شود که شامل موارد زیر است:

• سابقه سلامتی بیمار: پزشک از بیمار می‌پرسد که آیا سابقه‌ی درد در صورت یا فک در گذشته هنگام جویدن، گاز گرفتن یا باز کردن دهان خود داشته است یا خیر. همچنین می پرسد که آیا هنگام باز کردن یا بستن دهان صدایی شنیده می شود یا خیر.
• معاینه بدنی: پزشک بررسی می‌کند که آیا هنگام حرکت فک‌ درد صورت یا فک وجود دارد یا خیر. همچنین بررسی می کند بیمار میتواند دهن خود را کاملا باز کند.
• تست های تصویربرداری اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی ممکن است برای روشن شدن تشخیص استفاده شود.

درمان قفل شدن فک

درمان سنگین شدن فک به علائم، سن و سلامت عمومی و همچنین به شدت این وضعیت بستگی دارد.

درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استراحت دادن به مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
• دارو یا مسکن
• روش های آرام سازی و مدیریت استرس
• تغییرات رفتاری (برای کاهش یا توقف فشردن دندان ها)
• فیزیوتراپی
• یک وسیله ارتوپدی یا محافظ دهان که در دهان استفاده می شود (برای کاهش دندان قروچه)
• آموزش وضعیت بدن
• تغییرات رژیم غذایی مانند خوردن غذاهای نرم (برای استراحت عضلات فک)
• یخ و کیسه گرم
• عمل جراحی

علائم TMD می تواند در زمان استرس عود کند. آگاهی از عواملی که باعث تحریک علائم می شود مفید است تا بیمار بتواند کارهایی برای جلوگیری از عود آن انجام دهید.

 

همان‌طور که در مطلب اشاره کردیم، علت قفل شدن و سنگین شدن فک در افراد یکسان نیست. اگر علت ابتلا به این عارضه را پیدا کنید، به راحتی می‌توان آن را درمان کرد. راه‌هایی نیز برای برطرف کردن گرفتگی استخوان فک در خانه وجود دارد. بهترین روش‌ها عبارتند از:

باز کردن فک با دست

برای اینکه سنگین شدن فک را از بین ببرید، به آرامی حرکاتی را برای باز و بسته کردن دهان انجام دهید. این حرکت به گرم کردن استخوان فک کمک می‌کند. سپس انگشتان خود را در بالای چهار دندان جلویی قرار دهید. حالا انگشتان را به سمت پایین بکشید تا فک شما به سمت پایین حرکت کند و دهان باز شود. اما این کار را به آرامی انجام دهید که باعث درد و ناراحتی نشود. سه بار این روش را تکرار کنید.

روش کشش مفصل فک

اگر علت قفل شدن فک مشخص باشد، با ورزش کشش مفصل هم می‌توانید روند درمان را سرعت ببخشید. برای این کار نوک زبان خود را در سقف دهان قرار دهید به طوری که در پشت دندان‌های جلویی فک بالا قرار بگیرد. با زبان فشار ملایمی به فک وارد کنید و سعی کنید تا جایی که احساس درد نمی‌کنید، دهان را باز کنید و سپس به آرامی ببندید. هر جا که احساس درد کردید، دست نگه دارید. این روش را ۱۰ بار تکرار کنید.

 تمرین کشش لبخند

یکی دیگر از روش‌های برطرف کردن سنگین شدن فک انجام کشش لبخند است. اگر علت ابتلا به این عارضه استرس شدید باشد، با کمک این روش می‌توانید به راحتی آن را درمان کنید. کشش لبخند به این معناست که به آرامی لبخند بزنید و دهان را به انداز ۱ سانتی‌متر باز کنید. از طریق دهان نفس بکشید و سپس در حالی که دهان باز است و در حال لبخند زدن هستید، نفس را آزاد کنید. این روش را ۱۰ بار تکرار کنید.

تغییرات رژیم غذایی برای درمان فک

افرادی که به محدودیت در باز کردن فک مبتلا هستند خوردن غذای سفت برایشان سخت است. جویدن بیش از حد غذا برای این افراد باعث قفل شدن فک می‌شود. برای همین توصیه می‌شود این افراد فقط غذاهای نرم بخورند.

خوردن انواع اسموتی، آبمیوه، ماست و پنیر توفو در مدتی که به این عارضه مبتلا هستید، می‌تواند باعث بهبود وضعیت استخوان‌های فک شود. در عین حال از جویدن آدامس و یا غذاهایی که به جویدن زیادی نیاز دارند، خودداری کنید.

استفاده از محافظ دهان

یکی از راه‌های پیشگیری و درمان سفتی بافتهای عضلانی و سنگین شدن فک، استفاده از محافظ دهان (Bite guard)است که به دو نوع نرم و سخت تقسیم می شوند که بسته به نیاز و به تشخیص پزشک ممکن است هر یک به کار گرفته شود البته استفاده از محافظ اکلوزالی پس از دارو درمانی با داروهای شل کننده عضلانی خواهد بود ضمنا استفاده از کمپرس گرم نیز مفید فایده است

مراجعه به متخصص فک و صورت

اگر علت قفل شدن فک مشخص نباشد، نمی‌توانید در خانه برای درمان اقدام کنید. در چنین شرایطی مراجعه به متخصص جراحی فک و صورت ضرورت دارد. بی‌توجهی به این موضوع حتی ممکن است به استخوان فک و دندان‌ها آسیب جدی وارد کند. طبق گفته دکتر مهدی سزاوار متخصص جراحی فک و صورت در تهران، ابتدا باید دلیل ابتلا به این عارضه مشخص شود.

سپس متخصص جراحی فک و صورت با توجه به نوع عارضه اقدام به درمان می‌کند. برای مثال اگر دلیل ابتلا به این عارضه تنگی استخوان فک باشد، چاره‌ای جز جراحی باقی نمی‌ماند. در چنین مواردی متخصص فک و صورت می‌تواند فک را با یک جراحی ساده به حالت نرمال برگرداند.

سایر روش‌ها برای درمان قفل شدن ناگهانی فک و سنگین شدن فک عبارت است از:

• تزریق کورتیکواستروئید
• تجویز داروهای و ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن
• تزریق داروهای شل کننده عضلانی یا تسکین دهنده درد فک
• تجویز داروهای ضد افسردگی

توجه داشته باشید که مصرف هر یک از این داروها تنها باید با تجویز متخصص جراحی فک و صورت انجام می‌شود. پس نباید به طور خودسرانه اقدام به مصرف دارو کنید. چون اساسا بیمار از دلیل اصلی قفل شدن فک اطلاع زیادی ندارد. تشخیص این بیماری بیشتر با کمک اشعه ایکس، تصاویر رادیولوژی و یا بررسی وضعیت جسمانی بیمار انجام می‌شود. سپس متخصص فک و صورت اقدام به تجویز دارو می‌کند.

 عوارض قفل شدن فک

قفل شدن فک به طور مداوم می‌تواند به سلامت کلی شما آسیب برساند و منجر به عوارض مختلفی شود که از جمله موارد زیر می‌تواند باشد:

• پوسیدگی دندان و زخم‌های دهان: از آنجایی که امکان مسواک زدن و استفاده از نخ دندان ممکن است محدود شود، به طولانی‌مدت منجر به پوسیدگی دندان‌ها و ایجاد زخم‌های دهانی شود که می‌تواند به عفونت‌های دهانی منجر شود.
• براکسیسم (دندان‌قروچه): قفل شدن فک می‌تواند باعث افزایش فشار و تنش در دندان‌ها شود که در نتیجه آن مینای دندان‌ها از بین می‌رود و ممکن است به ترک خوردن دندان‌ها منجر شود.
• سوءتغذیه: از آنجایی که قدرت خوردن ممکن است محدود شود، ممکن است فرد نتواند میزان غذای کافی را مصرف کند که به سوءتغذیه و کاهش وزن منجر شود.

بنابراین، در صورتی که قفل شدن فک به مدت طولانی ادامه یابد، حتماً باید به یک پزشک دندان‌پزشکی مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.

در پایان

برای مشخص شدن علت قفل شدن فک و گرفتگی عضلات این ناحیه می‌توانید به یک متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید.